آزمون تجربی ارتباط بین مصرف و قیمت‌گذاری اوراق بهادار در بازار بورس اوراق بهادار تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه مدیریت مالی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد گروه مدیریت مالی دولتی، تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22103/jdc.2020.14993.1085

چکیده

هدف: هدف این مقاله استخراج معیاری بهتر برای ریسک سیستماتیک و توسعة رابطة نزدیک‌تر بین بازار سرمایه و مفاهیم بنیادی اقتصادی و تبیین ارتباط بین ریسک و بازده و قیمت گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای با استفاده از متغیر اقتصادی مصرف در بازار بورس اوراق بهادار تهران است. در مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای فرض می شود که سرمایه گذاران فقط ریسک و بازدهی را در نظر می گیرند. اما ویژگی های دیگری نیز ممکن است برای سرمایه گذاران اهمیت داشته باشد. برای مثال یکی از این ویژگی های مهم ممکن است جریان مصرف در طول عمر  سرمایه گذار باشد. پیش فرض حاکم بر مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مبتنی بر مصرف این است که آنچه برای سرمایه گذاران اهمیت دارد جریان مصرف در طول عمر افراد میباشد و نه خود ثروت. بنابراین معیار بهتر جهت رفاه مصرف کننده به جای ثروت، جریان مصرفی است که میتواند از این رفاه پشتیبانی کند. در این مقاله بررسی میشود آیا بتای مصرف در مقایسه با بتای بازار می‌تواند به عنوان معیار بهتری جهت تبیین بازده در بورس اوراق بهادار تهران مدنظر قرار گیرد.
روش: با توجه به پیش فرض حاکم بر مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مبتنی بر مصرف، جهت اندازه گیری ریسک ورقه بهادار، به جای محاسبه صرف سهام بر مینای کوواریانس بازده سهام با بازده بازار معیاری که فقط بر ثروت تمرکز می کند از کوواریانس بازده سهام با مجموع مصرف استفاده میکنیم. یه دلیل اینکه نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند در فرایند تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد، این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است. همچنین این پژوهش از لحاظ ماهیت توصیفی- همبستگی است، زیرا در این نوع پژوهش، محقق به دنبال ارزیابی ارتباط بین دو یا چند متغیر است.برای بررسی موضوع، بر اساس روش رگرسیون، داده های 154 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 13851395 از نرم افزار ره آورد نوین استخراج گردیده است. همچنین شاخص هزینه ‌های مصرف با استفاده از اطلاعات شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران مندرج در تارنمای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بدست آمده است.
یافتهها: با توجه به آزمون‌های انجام شده بر روی هر دو مدل می‌توان فرضیة اصلی تحقیق مبنی بر توان بیشتر مدل C-CAPM با استفاده از سبد تابع مصرف در مقایسـه بـا مدل CAPM در تبیین بازده واقعی مورد انتظار بورس اوراق بهادار تهران را رد کرد. مطابق با نتایج هیچکدام از دو مدل جهت تخمین بازده مناسب نیستند اما  با توجه به اینکه مقدار خطا در مدل  کمتر از مدل  است در نتیجه مدل  قدرت تبیین بهتری نسبت به مدل  دارد. همچنین فرضیه دیگر تحقیق مبنی بر اینکه بتای مدل  در مقایسه با بتای مدل ، معیار بهتری برای پیش بینی بازده است نیز رد می‌گردد.
نتیجهگیری: نتایج مطالعه فوق نشان می‌دهد مدل در مقایسه با مدل  عملکرد بهتری داشته است، در نتیجه لحاظ نمودن متغیر مصرف در پیش بینی ریسک و بازده سهام با اهمیت نیست.بنابراین پیشنهادی که سرمایه گذاران را منتفع خواهد کرد عدم لحاظ نمودن عامل مصرف جهت برآوردهای بازده آینده سهام است.

کلیدواژه‌ها


تالانه، عبدالرضا؛قاسمی، افسانه. (1390). آزمون تجربی و مقایسه مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و نظریه قیمت‌گذاری آربیتراژ در بورس اوراق بهادار تهران. بورس اوراق بهادار، (14)4، 28-5.
توانگر، افسانه؛خسرویانی، مهدی. (1390). آزمون توان مدل D-CAPM با مدل CAPM در تبیین ارتباط بین ریسک و بازده. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 14(4)، 42-25.
تهرانی، رضا؛ شریف، سیدجلال صادقی. (1383). تبیین مدل شرطی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM)  در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات مالی، 75(2)، 41-6.
تهرانی، رضا؛گودرزی، مصطفی؛مرادی، هادی.(1387). ریسک و بازده: آزمون مدلC-CAPM در مقایسه با مدل CAPM در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات اقتصادی، 43(4)، 61-44.
خانی، عبداالله؛ابراهیم‌زاده، آسو. (1390). آزمون مدل شرطی چند عاملیCAPM در بورس اوراق بهادار تهران. بورس اوراق بهادار،16، 55-31.
رادنیا، مرجان؛پهلوانی، مصیب؛شهیکی تاش، محمد نبی؛روشن، رضا. (1396). قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای مبتنی بر مصرف با استفاده از توابع مطلوبیت بازگشتی. مطالعات اقتصادی، 5(1)، 78-65.
رباط کریمی، مژگان. (1386). مقایسه عملکرد مدل قیمت‌گذاری دارایی سرمایه ای CAPM با مدل سه عاملی فاما و فرنچ در پیش بینی بازده مورد انتظار در بورس اوراق بهادار تهران. کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه الزهراء.
رستمیان، فروغ؛جوانبخت، شاهین. (1390). مقایسه کارایی مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM) با مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای مبتنی بر مصرف (C-CAPM) در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 8(31)، 157-143.
رهنمای رودپشتی، فریدون؛ امیرحسینی، زهرا. (1389). تبیین قیمت‌گذاری دارایی سرمایه‌ای: مقایسه تطبیقی الگوها. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، (4)17، 116-49.
شاهوردیانی، شادی. (1385). بررسی و تبیین مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای کاهش دهنده D-CAPM مکمل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای CAPM جهت محاسبه نرخ بازده سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
فروغ‌نژاد، حیدر؛ پوریان، رسول. (1392). بررسی رابطه بین ریسک و بازده: مقایسه مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای سنتی با مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای مبتنی بر مصرف. بورس اوراق بهادار، 6(23)، 76-51.
مجتهدزاده، ویدا؛امامی، سمیه. (1389). مقایسه مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای با مدل تعدیل شده برای شرایط تورمی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 2(4)، 124-109.
محمدزاده، اعظم؛شهیکی تاش، محمدنبی؛روشن، رضا. (1394). مقایسه الگوهای قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای مبتنی بر مصرف (C-CAPM) و مبتنی بر مخارج مصرفی بخش مسکن HC-CAPM)  در توضیح بازده سهام در ایران. نظریه‌های کاربردی اقتصاد،2(3)، 72-49.
محمدزاده، اعظم؛شهیکی تاش، محمدنبی؛روشن، رضا. (1395). تعدیل مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای مصرف بر اساس تابع ترجیحات مارشالی. تحقیقات مدل سازی اقتصادی، 7(25)، 42-7.
محمدی، شاپور؛عباسی نژاد، حسین؛صانعی، سید روح الله میر. (1386). بررسی روش‌های مختلف تخمین بتا در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 14، 38-3.
یحیی‌زاده‌فر، محمود؛خرمدین، جواد. (1387). نقش عوامل نقد شوندگی و ریسک عدم نقدشوندگی بر مازاد بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 4(15)، 118-101.
References
Asprem, M. (1989). Stock prices, asset portfolios and macroeconomicvariables in 10 european countries. Journal of Banking and Finance, 13(3), 589–612.
Balbas, A., Balbas, B., Balbas, R. (2010). CAPM and APT-Like models with risk measures. Journal of Banking & Finance, 34(1), 1166-1174.
Breeden, D.T. (1979). An intertemporal asset pricing model with stochastic consumption and investment. Journal of Financial Economics, 7(1), 265-296.
Campbell, J.Y.,  Mankiw, G.N. (1989). Consumption, income, and interest eates: Reinterpreting the time series evidence. NBER, Macroeconomics, 4,185-216.
Chen, M.H. (2003). Risk and return: CAPM and CCAPM. Journal of Economic and Finance, 437(1), 369-393.
Cumby, R.E. (1990). Consumption and international equity returns. Journal of International Money and Finance, 9(3), 182–192.
Da, Z., Guo, R.J., Jagannathan, R. (2012(. CAPM for estimating the cost of equity capital: Interpreting the empirical evidence. Journal of FinancialEconomics, 103(2), 204-220.
Darrat, F.A., Li, B., Park, C.J. (2011). Consumption-based capm models: International evidence. Journal of Banking & Finance, 35(2), 2148-2157.
Flavin, M., Liang, X. (2013). The housing C-CAPM with adjustment costs and heterogeneous agents. Journal of the Econometric Society, 10(2), 31-52.
Foroghnejad, H., Poriyan, R., Mirzaei, M. (2013). Investigating the relationship between risk and return: Comparing the traditional capital asset pricing model (CAPM) and consumption-based capital asset pricing model (C-CAPM). Journal of Securities Exchange, 6(23), 51-76 [In Persian].
Galagedra, D. (2006). A review of capital asset pricing models. Journal of Banking, 43(2), 1-15.
Gregoriou, A., Ioannidis, C. (2006). Generalized method of moments and value tests of the consumption-capital asset pricing model undertransactions. Empirical Economics, 32(3) 19-39.
Hamori, S. (1992). Test of C-CAPM for Japan: 1980–1988. Economics Letters, 3(8), 67–72.
Hansen, L.P., Singleton, K.J. (1982). Generalized instrumental variables estimation of nonlinear rational expectations models. Econometrica, 50(5), 1269-1286.
Hou, K., Szymanowska, M. (2015). Commodity-based consumption tracking portfolio and the cross-section of average stock returns. Working Paper, Ohio State University, Erasmus University Rotterdam.
Jagannathan, R., Wang, Z. (1996). The conditional CAPM and the cross-section of expected returns. The Journal of Finance, 51(1), 3-53.
Karagyozova, T. (2007). Asset pricing with heterogeneous agents, incomplete markets and trading constraints. Department of Economics Working Paper Series, Working Paper.
Khani, A., Ebrahimzade, A. (2012). Multi-factor model to test the conditional CAPM in Tehran Stock Exchange. Journal of Securities Exchange, 4(16), 31-55 [In Persian].
Kim, S.H., Kim, D., Shin, H.S. (2012). Evaluating asset pricing models in the Korean stock market. Pacific-Basin Finance Journal, 20(1), 198-227.
Kwan, Y.K., Leung, C.K.Y., Dong, J. (2015). Comparing consumption-based asset pricing models: The case of an Asian city. Journal of Housing Economics, 28(2), 18-41.
Lintner, J. (1965). The valuation of risk assets and the selection of risky investment in stock portfolio and capital budgets. Review of Economics and Statistics, 99(1), 60-443.
Mankiw, N.G., Shapiro, M.D. (1986). Risk and return: Consumption beta versus market beta. Review of Economics and Statistics, 68(1), 452-459.
Mehra, R., Prescott, E.C. (1985). The equity premium: A puzzle. Journal of Monetary Economics, 15(2), 145-161.
Merton, R. C. (1973). An intertemporal capital asset pricing model. Econometrica, 41(1), 867-887.
Mohammadi, Sh., Abasinezhad, H., Saneei, R. (2007). Investigation of different beta estimation methods in Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Review, 1(14), 3-38 [In Persian].
Mohammadzadeh, A., Shahikitash, M., Roshan, R. (2015). Comparison of consumption based capital asset pricing (CCAPM) and housing CCAPM (HCCAPM) model in explaining stock returns in Iran. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 2(3), 49-72 [In Persian].
Mohammadzadeh, A., Shahyaki Tash, M., Roshan, R. (2016). Adjusted consumption capital asset pricing model, according to the marshall preferences (case study: Iran). Journal of Economic Modeling Research, 7(25), 7-42 [In Persian].
Mojtahedzadeh, V., Emami, S. (2011). The comparison of capital assets pricing model (CAPM) and capital assets pricing model under inflation (CAPMUI). Journal of Financial Accounting Research, 2(4), 109-124 [In Persian].
Owen, A.L. (1999). Economic tracking portfolio. Journal of Econometrics, 105(1), 161-184.
Radnia, M., Pahlavani, M., Shaihaki Tash, M., Roshan, R. (2017). Consumption-based asset pricing with recursive utility. Iranian Journal of Economic Studies, 5(1), 65-78 [In Persian].
Rahnamay Roodposhti, F., Amirhosseini, Z. (2010). Explanation of capital asset pricing: comparison between models. Accounting and Auditing Review, 17(4), 49-116 [In Persian].
Ray, S., Savin, N.E., Tiwan, A. (2009). Testing the CAPM revisited. Journal of Empirical Finance, 16(1) 721-733.
Rostamian, F., Javanbakht, S. (2011). Comparing of the efficiency of capital asset pricing model (CAPM) and consumption-based capital asset pricing model (CCAPM) in Tehran Stock Exchange (TSE). Empirical Studies in Financial Accounting, 8(31), 143-157 [In Persian].
Suzuki, M. (2016). A representative agent asset pricing model with heterogeneous beliefs and recursive utility. International Review of Economics & Finance, 45, 298–315
Szymanowska, M. (2013). Commodity-based consumption tracking portfolio and the cross-section of average stock returns. Working Paper, Ohio State University, Erasmus University Rotterdam.
Talaneh, A.R., Ghasemi, A. (2012). An empirical test and comparison of CAPM and APT. Journal of Securities Exchange, 4(14), 5-28 [In Persian].
Tavangar, A., Khosroyani, M. (2011). A comparision between explanatory power of camp and d-capm in predicting expected stock return. Financial Knowledge of Securities Analysis, 4(9), 25-42 [In Persian].
Tehrani, R., Goudarzi, M., Moradi, H. (2009). Risk and return: test of consumption based capital asset pricing model (CCAPM) versus traditional capital asset pricing model (CAPM) in Tehran Exchange Market. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 43(4), 44-61 [In Persian].
Tehrani, R., Sadeghi, J. (2004). Explaining the conditional model of capital asset pricing (CAPM) in Tehran Stock Exchange. Financial Research Journal, 6(2), 41-75 [In Persian].
Ucas, R.E. (1978). Asset prices in an exchange economy. Econometrica, 46(1), 1429-1445.
Yahyazadeh, M., Khoramdin, J. (2009). The role of liquidity factors and illiquidity risk on excess stock return in Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Review, 15(4), 101-118 [In Persian].
Robat Karimi, M. (2007). Comparison of the performance of the CAPM capital asset pricing model with the Fama and French three-factor model in predicting the expected return on the Tehran Stock Exchange. Master's Thesis, Al-Zahra University [In Persian].
Shahverdiani, S. (2006). Investigating and explaining the D-CAPM reduced capital asset pricing model complementing CAPM capital asset pricing. Master's Thesis, Central of Islamic Azad University, Tehran [In Persian].