ارزیابی و تحلیل اثرات اجرایی شدن سیاست مالیات سبز بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

10.22103/jdc.2021.16522.1105

چکیده

هدف:هدف این مقاله بررسی اثرات اجرایی شدن سیاست مالیات سبز بر میزان انتشار آلاینده‌ها با تأکید بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، با استفاده از روش GMM، و برای دوره زمانی 1396-1381 در ایران است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های فراروی دولت‌ها در قرن بیست و یکم، بحران‌های زیست‌محیطی است. سیاست‌های کلان اقتصادی می‌تواند تغییراتی را در کارکردهای نظام زیست‌محیطی ایجاد کنند که این تغییرات به ویژه از نقطه نظر ایجاد آلودگی‌ها می‌توانند بسیار قابل اهمیت باشند. سیاست‌های مالی از جمله مالیات‌ها از عمده‌ترین سیاست‌های کلان اقتصادی هست. مالیات سبز در اصطلاحات جدید مالیاتی، به عنوان پایه‌های مؤثر و اجرایی به منظور کنترل آلودگی قلمداد می‌شود. این نوع مالیات که بر پایه هزینه است، می‌تواند آلودگی را کاهش داده و کارایی در اقتصاد را افزایش دهد. یکی دیگر از راهکارهای مهم در جهت کنترل و کاهش آلودگی، گسترش زیرساخت‌های مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر است.
روش:در این تحقیق برای بررسی موضوع از آمار و اطلاعات بانک مرکزی، مرکز آمار ایران و ترازنامه انرژی در دوره زمانی 1396-1381، روش‌های پانل دیتا و روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده شده است.
یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش رابطه بین مالیات‌های سبز و انتشار آلاینده‌ها برای استان‌های مورد بررسی منفی است. همچنین، تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر اثری معکوس بر انتشار آلاینده‌ها دارد. به عبارتی استفاده از این انرژی‌ها منجر به کاهش انتشار آلاینده‌ها می‌شود. علاوه بر این با افزایش مصرف انرژی فسیلی و توسعه انسانی میزان انتشار گاز CO2 افزایش می‌یابد. در نهایت رابطه معکوس میان درجه صنعتی شدن و انتشار آلاینده‌ها مبین این مطلب است که بخش عمده‌ای از آلودگی ایجاد شده به واسطه بخش حمل و نقل و خدمات است و در واقع وجود تکنولوژی‌های قدیمی در این بخش، منجر به افزوده شدن روزانۀ انتشار گازهای آلاینده شده است.
نتیجهگیری:نتایج پژوهش حاکی از آن است که اجرای سیاست مالیات سبز بر کاهش انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی اثر گذار است.با توجه به افزایش تعداد آلاینده‌های زیست‌محیطی، توجه به تعریف و اجرای سیاست‌های مالیاتی در قالب مالیات‌های سبز از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا دولت مرکزی و دولت‌های محلی در استان‌ها باید نسبت به اجرای این سیاست‌ها اهتمام بورزند. همچنین، تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر اثری معکوس بر انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی دارد. به عبارتی توسعه و جایگزینی مصرف این انرژی‌ها با انرژی‌های فسیلی می‌تواند منجر به کاهش انتشار آلاینده‌ها شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسدزاده، احمد ؛ جلیلی، زهرا. (1394). تأثیر رشد اقتصادی بر مصرف انرژی­های تجدیدپذیر در کشورهای پیشرفته شواهدی از هم‌انباشتگی پانلی و برآوردگر Cup – Fm. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 47، 180-161.
امیری، نعمت‌اله. (1390). روش محاسبه شاخص توسعه انسانی. ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، 12، 138-131.
ایزدخواستی، حجت؛ عرب‌مازار، علی‌اکبر؛ خوشنام‌وند، مژگان. (1396). تحلیل تأثیر مالیات سبز بر میزان انتشار آلاینده و شاخص سلامت در ایران: الگوی معادلات همزمان. فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، سال 8(29)، 117-90.
بهبودی، داود؛ برقی گلعذانی، اسماعیل؛ ممی‌پور، سیاب. (1393). بررسی تأثیر رشد اقتصادی بر آلودگی محیط زیست در کشورهای نفتی. پژوهشنامه اقتصاد کلان، 9(17)، 52-37.
پایتختی اسکویی، سیدعلی ؛ ناهیدی، محمدرضا. (1386). مالیات‌های زیست‌محیطی (مالیات سبز): مبانی نظری، تجربه‌ها. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
پژویان، جمشید؛ امین‌رشتی، نارسیس. (1386).مالیات سبز با تأکید بر مصرف بنزین. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 1، 44-15.
پورغفار دستجری، جواد. (1393). مالیات سبز (مالیات‌های زیست محیطی). مجله اقتصادی، 1 و2، 148-135.
ترابی، تقی؛ خواجوی‌پور، امین؛ طریقی، سمانه؛ پاکروان، محمدرضا. (1394). تأثیر مصرف انرژی، رشد اقتصادی و تجارت خارجی بر انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 9(1)، 84-63.
ترازنامه انرژی، وزارت نیرو، دفتر برنامه‌ریزی کلان برق و انرژی، (1394). http://pep.moe.gov.ir/ 
ترازنامه انرژی، وزارت نیرو، دفتر برنامه‌ریزی کلان برق و انرژی، (1396). http://pep.moe.gov.ir/  
ترنز، آر؛ پیرس، دی؛ باتمن، ای. (1388). اقتصاد محیط زیست. ویرایش اول، چاپ چهارم، ترجمه سیاوش دهقانیان، علیرضا کوچکی، علی کلاهی اهری، دانشگاه فردوسی مشهد. 228-223.
خانزادی، آزاد؛ فتاحی، شهرام؛ مرادی، سارا. (1395). بررسی اثرات مخارج بهداشت و درمان دولت بر توسعه انسانی در ایران. اقتصاد و الگو سازی، 7(25)، 130-149.
سیدنژاد فهیم، سید رضا؛ اقدامی، اسماعیل. (1390). مالیات سبز در مسیر توسعه پایدار.ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، 3 و4، 100-91.
عبداله میلانی، مهنوش؛ محمودی، علیرضا. (1389). مالیات زیست‌محیطی و اثر تخصیصی آن (مطالعه موردی: فرآورده‌های نفتی ایران). پژوهشنامه مالیات، 8(56)، 176-153.
گادفری- بویل. (1386). انرژی‌های نو انرژی برای آینده‌ای پایدار. ترجمه عبدالرحیم پرتوی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مقیمی فیض آبادی، مریم؛ شاهنوسی فروشانی، ناصر؛ دانش، شهناز؛ اکبری مقدم، بیت‌الله؛ دانشور کاخکی، محمود. (1390). بررسی آثار رفاهی و زیست­محیطی مالیات سبز و کاهش یارانه سوخت در ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه. اقتصاد کشاورزی و توسعه دانشگاه فردوسی مشهد، 19، 108-99.
موسوی شفائی، مسعود؛ نوراللهی، یونس؛ رضایان قیه باشی، احد؛ یوسفی، حسین؛ رضایان، علی‌حسین. (1395). امنیت انسانی و چالش‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، با تأکید بر امنیت زیست‌محیطی. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، 2، 180-169.
نوفرستی، محمد. (1387). ریشه واحد و هم‌جمعی در اقتصادسنجی. چاپ دوم، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، تهران.
هادیان، ابراهیم؛ استادزاد، علی‌حسین. (1392). برآرود سطح بهینه مالیات بر آلودگی در اقتصاد ایران. پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، 12، 74-57.
References
Abdullah Milani, M., Mahmoudi, A. (2012). Environmental Taxes and its allocation effect (Case study: Iranian Oil). Journal of taxes, 8(56), 153-175. ]In Persian].
Amiri, N. (2011). Method of calculating human development index. Monthly review of economic issues and policies, 12,131-138. ]In Persian].
Ang, James B. (2007). Co2 emission, energy consumption, and output in France.Energy Policy, 35, 4772– 4778.
Anony, M. (2004). Developing Green Taxation - Summary of a Government Assignment Report 5390. Economic and social commission for and the pacific environment and sustainable development division, 1-23.
Asadzadeh, A., Jalili, Z. (2015). The Impact of Economic Growth on Renewable Energy Consumption in Developed Countries Evidence of Cup-Fm Panel Integration and Estimator. Quarterly Journal of Energy Economics Studies, 47, 161-180. ]In Persian].
Baltagi, B.H. (2008). Econometric Analysis of Panel Data. Chap 2, Wiley New York, 10-18.
Behboodi, D., Barghi Golazani, I., Mammipour, S. (2014). Investigating the effect of economic growth on environmental pollution in oil-rich countries. Journal of Macroeconomics, 9(17), 37-52. ]In Persian].
Bjertnaes, G.H., Faehn, T.  (2008). Energy Taxation in a Small, Open Economy: Social Efficiency Gains Versus Industrial Concerns. Energy Economics, 30, 2050–2071.
Callan, T., Lyons, S., Tol, R., Verde, S.  (2009). The Distributional Implications of a Carbon Tax in Ireland. Energy Policy, 37(2), 407-412.
Davidson, R., James, G.M. (1989). Testing for Consistency using Artificial Regressions. Econometric Theory, 5, 363-384.
Ekko, C. Van Ireland. (1993). Macroeconomic Analysis of Environment Policy. Volume 2. Netherlands Elsevier Science Publishers Bv.
Energy Balance Sheet, Ministry of Energy, Electricity and Energy Macro Planning Office, (2015). http://pep.moe.gov.ir ]In Persian[.
Energy Balance Sheet, Ministry of Energy, Electricity and Energy Macro Planning Office, (1396). http://pep.moe.gov.ir ]In Persian[.
Ezadkhasti, H., Arabmazar, A., Khoshnamvand, M. (2017). Analysis of the effect of green tax on pollutant emission and health index in Iran Simultaneous equation model. Quarterly Journal of Economics and Modeling, 8(29), 90-117. ]In Persian].
Glomm, G., Kawaguchi, D. (2008). Green Taxes and Double Dividends in a Dynamic Economy. Journal of policy Modeling, 30: 19-32.
Godfrey, B. (2007). New energies Energy for a sustainable future. Translated by Partovi, A. University of Tehran Press, Tehran. ]In Persian].
Greene, W.H. (2008). Econometric Analysis – Sixth Edition. New Jersey. Upper Saddle River: Pearson International.
Grossman, G. M., Krueger, A.G. (1991). Economic Growth and the Environment. Quarterly Journal of Economics, 110(2), 353-377.
Hadian, I., Ostadzad, A. H. (2013). Estimation of the optimal level of pollution tax in the Iranian economy. Economic growth and development research, 12, 57-74. ]In Persian[.
Hanley, N., Shogren, J.F., White, B. (1997). Environmental Economics in Theory & Practice. MacMillan. London.
Karydas, C., Zhang, L. (2017). Green tax reform, endogenous innovation and the growth dividend. Economics Working Paper Series, No. 17-266, ETH Zurich, CER-ETH - Center of Economic Research, Zurich.
Khanzadi, A., Fattahi, SH., Moradi, S. (2016). Investigating the effects of government health expenditures on human development in Iran. Quarterly Journal of Economics and Modeling, 7(25), 130-149. ]In Persian[.
Lantz, E., Doris, E.  (2009). State Clean Energy Practices: Renewable Energy Rebates. National Renewable Energy Laboratory, 8, 275-303.
Levin, A., Lin, C. F. (2002). Unit Root Test in Panel Data: Asymptotic and Finite Sample Properties. Discussion Paper. No. 92-93, University of California.
Mc Morran, R.T., David, C.L. (1994). Tax policy and the environment theory and practice. Fiscal Affairs Department. IMF, 6, 31-50.
Moghimi Feyzabadi, M., Shahnousi Foroushani, N., Danesh, SH., Akbari Moghadam, B., Daneshvar Kakhki, M. (2011). Investigating the welfare and environmental effects of green taxes and reducing fuel subsidies in Iran using a computable general equilibrium model. Agricultural Economics and Development Ferdowsi University of Mashhad, 19, 99-108. ]In Persian[.
Mousavi Shafaei, M., Noorullahi, Y., Rezaian Ghiyeh Bashi, A., Yousefi, H., Rezaian, A. H. (2016). Human Security and the Challenges of Renewable Energy Development in Iran, with Emphasis on Environmental Security. Quarterly Journal of Environmental Science and Technology, 2, 169-180. ]In Persian[.
Nofersti, M. (2008). The root of unity and co-integration in econometrics. Second Edition, Rasa Cultural Services Institute, Tehran. ]In Persian[.
Pajouyan, J., Amin Rashti, N. (2007). Green tax with emphasis on gasoline consumption. Quarterly Journal of Economic Research, 1, 15-44. ]In Persian[.
Paytakhti Oskooe, S. A., Nahidi, M.R. (2007). Environmental taxes (green tax): Theoretical foundations, experiences. Sixth Agricultural Economics Conference, Ferdowsi University of Mashhad. ]In Persian[.
Pedroni, P. (1999). Critical Values for Cointegration Tests in Heterogeneous Panels with Multiple Repressors. Working Paper, Department of Economics, Indiana University, 61(1), 653-670.
Pierce, A. (2010). Encouraging Renewable Energy Development: A handbook for international energy regulators. American USAID, 12-18.
Pigou, A. (1920). The Economics of Welfare. London, Malmillan and Co.
Pourghfar Dastjari, J. (2014). Green taxes (environmental taxes). Economic Journal,1, 2, 135-148.]In Persian[.
Seyednejad Fahim, S. R., Aghdami, I. (2011). Green tax on the path of sustainable development. Monthly review of economic issues and policies, 3,4, 91-100. ]In Persian[.
Torabi, T., Khajavipour, A., Tarighi, S., Pakravan, M. R. (2015). The effect of energy consumption, economic growth and foreign trade on greenhouse gas emissions in Iran. Economic Modeling Quarterly, 9(1), 63-84. ]In Persian[.
Trance, R.; Pierce, D.; Batman, E. (2009). Environmental Economy. First edition, fourth edition, translated by Dehghanian, S., Kouchaki, A.R., Kolahy Ahari, A. Ferdowsi University of Mashhad. ]In Persian[.
Wissema, W., Dellink, R. (2007). AGE Analysis of the impact of a Carbon Energy Tax on the Irish Economy. Ecological Economics, 61, 671-683.
Zheng, D., Minjun, V. (2017). Multiple environmental policies and pollution haven hypothesis: Evidence from China's polluting industries. Journal of Cleaner Production, 141, 295-304.
Zheng, X., Zheng, V. (2017). Decomposition of the factors influencing export fluctuation in China's new energy industry based on a constant market share model. Energy Policy, 109, 22-35.