بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر گسترش تجارت‌الکترونیک: مورد مطالعه شرکای عمده تجاری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

2 دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

10.22103/jdc.2021.18027.1150

چکیده

هدف: هدف این مقاله بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر تجارت‌الکترونیک در ایران و شرکای عمده تجاری ایران برای دوره زمانی 1395-1390 است. این مطالعه بینشی از مکانیزم‌های گسترش فناوری‌های تجارت‌الکترونیکی B2B ارائه می‌دهد.
 روش: متغیرهای تحقیق شامل سطح گسترش تجارت‌الکترونیکی، فشار تحمیلی ناشی از وابستگی به صادرات، فشار هنجاری ناشی از روابط منسجم تجاری جهانی، فشار تقلیدی ناشی از رقابت خارجی، دانش مشترک جهانی، دسترسی به اینترنت و توسعه اقتصادی است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای است که با استفاده از منابع اینترنتی و بررسی و مشاهده مقالات و پایان نامه‌ها و کتب گوناگون به جمع‌آوری اطلاعات پرداخته شده است. تجزیه و تحلیل روابط بین متغیرها بر اساس الگوی حداقل مربعات تعمیم‌یافته در قالب داده‌های ترکیبی انجام شده است.
 یافته‌ها: روابط تجاری منسجم، فشار تحمیلی ناشی از وابستگی به صادرات، فشار تقلیدی ناشی از رقابت خارجی، دسترسی به اینترنت، توسعه اقتصادی و دانش مشترک جهانی رابطه مثبت و معناداری با میزان گسترش تجارت‌الکترونیک (متغیر وابسته) دارند.
 نتیجه‌گیری: فشار تحمیلی ناشی از وابستگی به صادرات تأثیر مثبت و معناداری بر میزان اننتشار تجارت‌الکترونیکی دارد. به‌عبارت‌دیگر، با افزایش وابستگی به صادرات، میزان گسترش تجارت‌الکترونیکی افزایش می‌یابد. هم‌چنین دسترسی به اینترنت نیز تأثیر مثبت و معناداری روی گسترش تجارت‌الکترونیک دارد. روابط منسجم تجاری مابین کشورها، اثر مثبت بر گسترش تجارت‌الکترونیک دارد. فشارهای تقلیدی ناشی از رقابت خارجی نیز روی گسترش تجارت‌الکترونیک مؤثر است و معنادار است. دانش مشترک جهانی نیز، اثر مثبتی بر میزان گسترش تجارت‌الکترونیک دارد. فشارهای تحمیلی باعث انطباق با قوانین نهادینه شده در شبکه یک کشور می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آشناگر، سمانه؛ ضیائی، فرشید؛ جلیلیان، سیدمهرداد؛ آشناگر، ایلناز و شعبانی، ایمان (1391). تعیین نسبت‌های واکنش‌پذیری با استفاده از روش‌های خارج مسیر (روش‌های معمولی و تعمیم‌یافته حداقل مربعات خطی) و در مسیر. بسپارش، 2(3)، 53-37.
امیری، علی نقی؛ جعفری، سیدمحمدباقر و حسینی ابوعلی، معصومه (1395). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش تجارت‌الکترونیکی در بخش کشاورزی ایران. مدیریت فرهنگ سازمانی، 14(2)، 565-541.
حاجی کریمی، عباسعلی و عزیزی، شهریار (1387). مدل عوامل مؤثر بر به‌کارگیری تجارت الکترونیکی در شرکت‌های کوچک. مجله پژوهشنامه بازرگانی، 12(48)، 229-191.
حاجی کریمی، عباسعلی؛ عزیزی، شهریار و اخوان خرازیان، مریم (1388). طراحی الگوی عوامل مؤثر بر به‌‎کارگیری تجارت الکترونیکی در شرکت‌‎های کوچک و متوسط (SMEs). مجله دانش و توسعه، 16(27)، 78-51.
حاجی هاشمی، زهرا؛ سعدی، حشمت‌الله و صنایعی، علی (1395). عوامل مؤثر بر پذیرش تجارت‌الکترونیک در شرکت‌های تعاونی کشاورزی و ادارات تعاون. تعاون کشاورزی، 5(20)، 140-113.
حنفی‌زاده، پیام و رضایی، مهرداد (1389). تجارت‌الکترونیکی: تعاریف، موانع و راهکارها. تهران، ترمه، چاپ سوم.
خرمی، شهروز؛ راحلی، حسین؛ بایزید، دنیا (1399). شناسایی و دسته‌بندی عوامل مؤثر بر رونق تجارت‌الکترونیک برای محصولات کشاورزی با تأکید بر پایداری کشاورزی. دانش کشاورزی و تولید پایدار، 30(3)، 266-253.
دل‌افروز، نرگس؛ تقوی، امیرعلی؛ قاسمی، علی و جعفری، سیامک (1398). شناسایی عوامل تأثیرگذار بر توسعه تجارت‌الکترونیک با تأکید بر نقش شبکه‌های اجتماعی. مدیریت کسب و کار، 11(43)، 87-70.
علی‌پور، مهرداد؛ بدیعی، حسین و میرکاظمی، سیدمحمدعلی (1391). بررسی موانع به‌کارگیری تجارت‌الکترونیکی درSMEها و اولویت‌بندی این موانع با استفاده از روش AHP (مورد مطالعه: شهرک‌های صنعتی استان گیلان). مطالعات کمی در مدیریت، 3(1)، 38-21.
مهرگان، نادر و دلیری، حسن (1389). کاربرد استاتا در آمار و اقتصاد سنجی. چاپ اول، تهران، نورعلم و دانشکده علوم اقتصادی.
نجاتی، مهدی و اکبری فرد، حسین (1397). ارزیابی اثرات سرریز تکنولوژی حاصل از صادرات بر بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش صنعت: مورد ایران. اقتصاد و تجارت نوین، 13(1)، 166-141.
References
Alipour, M., Badiee, H., & Mirkazemi, S.M.A. (2012). Investigating barriers to using e-commerce in SMEs and prioritizing these barriers using AHP method (Case study: Industrial towns of Guilan province). Quantitative Studies in Management, 3(1), 38-21 [In Persian].
Alsaad, A., & Taamneh, A. (2019). The effect of international pressures on the cross-national diffusion of business-to-business e-commerce. Journal Technology in Society, 59, 101-158.
Amiri, A., Jafari, S., & Aboali, M. (2016). Factors Influencing the Adoption of E-Commerce in the Iranian Agricultural Sector. Organizational Culture Management, 14(2), 541-565 [In Persian].
Apăvăloaie, E.I. (2014). The impact of the internet on the business environment. Procedia Economics and Finance, 15, 951-958.
Ashnagar, S., Ziyai, F., Jaliliyan, S., Ashnagar, I., & Shabani, I. (2012). Determination of reactivity ratios by using off line (ordinary and generalized least square methods) and on line. Basparesh, 2(3), 37-53 [In Persian].
Boateng, R., Heeks, R., Molla, A., & Hinson, R. (2011). Advancing e-commerce beyond readiness in a developing country: experiences of Ghanaian firms. Journal of Electronic Commerce in Organizations (JECO), 9(1), 1-16.
Coviello, N.E., & Munro, H.J. (1995). Growing the entrepreneurial firm. European Journal of Marketing, 29(7), 49–61.
Delafroz, N., Taghvi, A.A., Ghasemi, A., & Jafari, S. (2019). Identify the factors affecting the development of e-commerce with emphasis on the role of social networks. Journal of Business Management, 11(43), 70-87.
DiMaggio. P., & Powell, W. (1983). The iron cage revisited: institutional isomorphism and collective rationality in organizational fields. American Sociological Review, 48(2), 147–160.
Dong, S., Xu, S.X., & Zhu, K.X. (2009). Information technology in supply chains: the value of ITenabled resources under competition. Information Systems Research, 20(1), 18–32.
Gomez-Herrera, E., Martens, B., & Turlea, G. (2014).The drivers and impediments for crossborder e-commerce in the EU. Information Economics and Policy, 28, 83–96.
Guler, I., Guillén, M.F., & Macpherson, J.M. (2002). Global competition, institutions, and the diffusion of organizational practices: The international spread of ISO 9000 quality certificates. Administrative Science Quarterly, 47(2), 207-232.
Haji Hashemi, Z., Saadi, H., & Sanaei, A. (2017). Factors affecting e-commerce adoption in agricultural cooperative’s firms and offices. Co-Operation and Agriculture, 5(20), 113-140 [In Persian].
Haji Karimi, A.A., & Azizi, Sh. (2008). Model of factors affecting the use of e-commerce in small companies. Iraninan Jouornal of Trade Studies, 12(48), 229-191 [In Persian].
Haji Karimi, A.A., Azizi, Sh., & Akhavan Kharazian, M. (2009). Designing a model of factors affecting the use of e-commerce in small and medium enterprises (SMEs). Journal of Knowledge and Development, 16(27), 78-51 [In Persian].
Hanafizadeh, P., & Rezaei, M. (2010). E-Commerce: Definitions, barriers and solutions. Tehran, Termeh, third edition [In Persian].
Henisz, W.J., Zelner, B.A., & Guillén, M.F. (2005). The worldwide diffusion of market-oriented infrastructure reform, 1977–1999. American Sociological Review, 70(6), 871-897.
Huo, B., Zhao, X., & Zhou, H. (2014). The effects of competitive environment on supply chain information sharing and performance: An empirical study in China. Production and Operations Management, 23(4) 552–569.
Jandhyala, S., & Phene, A. (2015). The role of intergovernmental organizations in knowledge transfer. Administrative Science Quarterly, 1–32.
Khorami, S., Raheli, H., Bayazidnejad, D. (2020). Identifying and categorizing factors affecting e-commerce boom for agricultural products with emphasis on agricultural sustainability. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 30(3), 253-266 [In Persian].
Kshetri, N., & Dholakia, N. (2002). Determinants of the global diffusion of B2B e-commerce. Electronic Markets, 12(2), 120-129.
Lin, H., Li, R., Hou, Sh., & Li, W. (2021). Influencing factors and empowering mechanism ofparticipation in e-commerce: An empirical analysison poor households from Inner Mongolia, China. Alexandria Engineering Journal, 60, 95-105.
Macfarlane, D., Duncan, C., & Befecadu, J. (2003). Internet adoption and use of commerce strategies by agribusiness firms in Alabama. Conference of agricultural economics association, 1-5 feberuary, Mobile, Alabama. 1-17.
Mansor, N., & Abidin, A. (2010). The application of e-commerce among Malaysian small medium enterprises. European Journal of Scientific Research, 4(4), 591-605.
Mehregan, N., & Daliri, H. (2010). Application of Statata in statistics and econometrics. First Edition, Tehran, Noor Alam and Faculty of Economics [In Persian].
Meyer, J.W., Boli, J., Thomas, G.M., & Ramirez, F.Q. (1997). World society and the nation-state. American Journal of Sociology, 103(1), 144–181.
Nejati, M., & Akbarifard, H. (2018). Spillover effects of exportsinmanufacturing industries sector: The case of Iran. New economy and trad, 13(1), 141-166 [In Persian].
Neumayer, E., & Perkins, R. (2005). Uneven geographies of organizational practice: Explaining the cross-national transfer and diffusion of ISO 9000. Economic Geography, 81(3), 237–259.
Ocloo, C. E., Xuhua, H., Akaba, S., Shi, J., & Worwui-Brown, D. K. (2020). The determinant factors of business to business (B2B) E-commerce adoption in small-and medium-sized manufacturing enterprises. Journal of Global Information Technology Management, 23(3), 191-216.
Purohit M., & Purohit V. (2005). E-commerce and economic development. New Delhi: Publishing House of the Foundation for Public Economics and Policy Research,
Rahayu, R., & Day, J. (2015). Determinant factors of e-commerce adoption by SMEs in developing country: Evidence from Indonesia. World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship, Procedia- Social and Behavioral Sciences, 195, 142–150.
Rangan, S., & Sengul, M. (2009). The influence of macro structure on the foreign market performance of transnational firms: The value of IGO connections, export dependence, and immigration links. Administrative Science Quarterly, 54(2), 229-267.
Walczuch, R., Braven, G., & Lundgren, H. (2000). Internet adoption barriers for small firms in the Netherlands. European Management Journal, 15(5), 561-572.
Wong, C.W., Lai, K.H., & Bernroider, E.W. (2015). The performance of contingencies of supply chain information integration: The roles of product and market complexity. International Journal of Production Economics, 165, 1-11.