اثر غیرخطی نهادها و وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی هشت کشور اسلامی در حال توسعه (رهیافت الگوی انتقال ملایم در داده‌های تابلویی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه اقتصاد، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.

2 استادیار گروه اقتصاد، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.

3 دانشیار گروه اقتصاد امور عمومی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

4 استادیار گروه مدیریت و اقتصاد دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

10.22103/jdc.2021.18367.1164

چکیده

هدف: نیل به رشد اقتصادی مطلوب و پایدار یکی از اهداف مهم نظام اقتصادی محسوب می‌شود. در این راستا نظریه‌های پایه رشد اقتصادی بر نهاده‌های سرمایه فیزیکی و انسانی به عنوان عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی تأکید داشتند اما نهادگرایان عواملی نظیر نهادها و مدیریت منابع طبیعی را برای رشد اقتصادی مطلوب و مناسب مهم و حائز اهمیت قلمداد می‌کنند.
 روش: در این پژوهش تأثیر شاخص کلی حکمرانی خوب و وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی هشت کشور اسلامی در حال توسعه با بهره‌گیری از الگوی انتقال ملایم در داده‌های تابلویی طی سال‌های 2019-1996 مورد آزمون قرار گرفت.
 یافته‌ها: نتایج تخمین مدل بیانگر وجود ارتباط غیرخطی از نوع انتقال ملایم لجستیکی بین شاخص حکمرانی خوب و وفور منابع طبیعی با رشد اقتصادی در این گروه از کشورها بوده است. همچنین در هر دو بخش خطی و غیرخطی تأثیرگذاری متغیرهای حکمرانی خوب و وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی 8 کشور اسلامی درحال توسعه افزایش و سرعت انتقال مدل برابر با 46/1 است. سایر متغیرهای توضیحی انباشت سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی نیز در هر دو بخش مثبت و معنا‌دار است.
 نتیجه‌گیری: در سطوح بالای حکمرانی (سطوح پایین فساد و مقررات زاید و محدودیت‌های سیاسی و سطوح بالای ثبات سیاسی و حاکمیت قانون و اثربخشی دولت) که کیفیت نهادها نیز در سطح بالایی است، تمامی مؤلفه‌های حکمرانی خوب باعث جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی گردیده و موجب تسریع در نرخ رشد اقتصادی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیم‌پور، حبیب؛ فتوره‌چی، زهرا؛ نعمتی، ولی و حمزه‌ای، نسرین (1399). تحلیل نقش تعدیل‌گر حکمرانی خوب در رابطه بین جهانی شدن و رشد اقتصادی در کشورهای درحال توسعه. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 10(36)، 69-40.
اسدی، زیور؛ بهرامی، جاوید و طالبلو، رضا (1392). تأثیر پدیده نفرین منابع بر توسعه مالی و رشد اقتصادی در قالب الگوی پانل پویا. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 3(10)، 26-9.
ایزدخواستی، حجت (1397). تحلیل تأثیر کیفیت حکمرانی و ترکیب مخارج دولت بر رشد اقتصادی در ایران: رویکرد رشد درون‌زا. اقتصاد مقداری، 15(4)، 165-135.
بشیری، عباس و شقاقی شهری، وحید (1390). حکمرانی خوب، فساد و رشد اقتصادی، بررسی‌های بازرگانی، 9(48)، 69-81.
جلیلی، زهرا و سلمانی‌بیشک، محمدرضا (1397). مطالعه رابطه وفور منابع حکمرانی رشد اقتصادی با تأکید بر نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات. نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 5(3)، 164-137.
رنانی، محسن (1376). بازار یا نابازار؟ بررسی موانع نهادی کارایی نظام اقتصادی بازار در اقتصاد ایران، سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی- اجتماعی و انتشارات، تهران.
شاه‌آبادی، ابوالفضل و پورجوان، عبدالله (1391). رابطه حکمرانی با شاخص‌های توسعه اقتصادی- اجتماعی کشورهای برگزیده، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 9(2)، 53-75.
شاه‌آبادی، ابوالفضل؛ ساری‌گل، سارا و تنهایی، حمید (1394). حکمرانی و آزادی اقتصادی (مطالعه موردی کشورهای گروه D8 وG7). سیاست‌های راهبردی و کلان، 3(12)، 148-123.
شاه‌آبادی، ابوالفضل و محمودی، عبداله (1385). تعیین کننده های سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران. جستارهای اقتصادی، 3(5)، 129-92.
شریف آزاده، محمدرضا و حسین‌زاده بحرینی، محمدحسین (1382). تأثیرپذیری سرمایه‌گذاری خصوصی در ایران از شاخص‌های امنیت اقتصادی (1379-1358). نامه مفید، 9(38)، 192-159.
صادقی، مسعود و عمادزاده، مصطفی (1382). برآورد سهم سرمایه انسانی در رشد اقتصادی ایران طی سال‌های 1380-1345. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 5(17)، 98-79.
فاتحی دابانلو، محمدحسین؛ هژبرکیانی، کامبیز؛ معمارنژاد، عباس و مهرآرا، محسن (1396). نهادها و توسعه در کشورهای خاورمیانه. مد‌لسازی اقتصادی، 11(39)، 118-99.
کمیجانی، اکبر و سلاطین، پروانه (1389). بررسی تأثیر کیفیت حکمرانی بر رشد اقتصادی در ایران و کشورهای منتخب همسایه (ترکیه و پاکستان). مدیریت، 7(20)، 41-27.
الماسی، مجتبی و سپهبان قره‌بابا، اصغر (1388). بررسی رابطه سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی و سرمایه‌گذاری فیزیکی با رشد اقتصادی ایران طی دوره 1384-1350. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 15(53)، 186-157.
محمدی، حسین؛ محمدی، مرتضی و تیرگری، محمد (1396). بررسی عوامل موثر بر رشد تولید سرانه در گروه‌های مختلف درآمدی در جهان با تأکید بر شاخص‌های حکمرانی. تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 8(30)، 145-109.
ملکی حسنوند، بهزاد؛ جعفری، محمد؛ فتاحی، شهرام و غفاری، هادی (1398). سازوکار اثرگذاری هم‌زمان حکمرانی خوب و مخارج دولتی بر رشد اقتصادی. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 9(34)، 114-99.
References
Acemoglu, D., & Robinson, J. (2012). Why nations fail: Origins of power, prosperity and poverty. http://www.levine.sscnet.ucla.edu/ general/aandrreview.pdf.
Acemoglu, D., Simon, J., Robinson, J.A., & Yunyong, T. (2002). Institutional causes, macroeconomic symptoms: Volatility, crises and growth, CEPR. Discussion Paper, No. 3575.
Aghion, P., & Durlauf, S.N. (2005). Handbook of economic growth. North Holland, Elsevier Press.
Aidt, T., Dutta, J., & Sena, V. (2008). Governance regimes, corruption and growth: Theory and evidence. Journal of Comparative Economics, 36(2), 195–220.
Almasi, M., & Sepahbab Gharaaah, A. (2009). Investigating the relationship between manpower investment and physical investment with Iran's economic growth during (1971-2005). Research and Planning in Higher Education, 15(53), 157-186 [In Persian].
Arezki, R., & Van der Ploeg, F. (2010). Do natural resources depress income per capita? CESifo, Working Paper, No. 3056.
Arshad khan, M., & Ali khan, Sh. (2011). Foreign direct investment and economic growth in Pakistan: A sectoral analysis, Pakistan Institute of Development Economics. Working Paper, No. 2011:67.
Asadi, Z., Bahrani, J., & Talelou, R. (2013). The effect of resource curse phenomenon on financial development and economic growth in the form of a dynamic panel model. Economic Growth and Development Research, 3(10), 9-26 [In Persian].
Awti, S. (1994). Economic rent, abundance and growth. Journal of Economic Modeling, 15(3), 85-112.
Baldaccia, E., Hillmanb, A.L., & Kojo, N.C. (2003). Growth, governance, and fiscal policy transmission channels in low-income countries. European Journal of Political Economy, 20, 517–549.
Baltabaev, B. (2013). FDI and total factor productivity growth: New macro evidence, Department of Economics, Monash University, Monash Economics Working Paper, No. 27-13
Bashiri, A., & Shaghaghi Shahri, V. (2011). Good governance, corruption and economic growth. Business Reviews, 9(48), 69-81 [In Persian].
Bravo-Ortega, C., De Gregorio, J. (2002). The relative richness of the poor: natural resources, human capital and economic growth, Central Bank of Chile. Working Paper, No. 139.
Cavacanti, T., Mohaddes, K., & Raissi, M. (2011). Growth, development and natural resources: New evidence using a heterogeneous panel analysis. Journal of the Quarterly Review of Economics and Finance, 51(4), 305-318.
Colletaz, G., & Hurlin, C. (2006). Threshold effects of the public capital productivity: An international panel smooth transition approach. Working Paper, 1/2006, LEO, Université d'orleans: 1-39.
Cornelius, J.W. McArthur, Y., & Schwab, K. (2002). The global competitiveness report 2001–2002. New York: Oxford University Press.
Dias, J., & Tebaldi, E. (2012). Institutions, human capital, and growth: The institutional mechanism. Structural Change and Economic Dynamics, 23(3), 300–312.
Ebrahimpour, H., Fotourehchi, Z., Nemati, V., & Hamzeei, N. (2020). Analyzing the moderating role of good governance in the relationship between globalization and economic growth in developing countries. Strategic Studies of Public Policy, 10(36), 40-69 [In Persian].
Fan, R., Fang, Y., & Park, S.Y. (2012). Resource abundance and economic growth in China. Journal of China Economic Review, 23(3), 704-719.
Fatehi Dabanlou, M.H., Hojabbr Kiani, K., Memarnejad, A., & Mehrara, M. (2017), Institutions and development in middle east countries. Economic Modeling, 11(39), 99-118 [In Persian].
Flachaire, E., Garcia-Penalosa, C., & Konte, M. (2014). Political versus economic institutions in the growth process. Journal of Comparative Economics, 42(1), 212–229.
Frawsen, G., & Josefsson, H. (2004). FDI and developing countries, how to attract trans- national corporation? School of Economics and Management, LUND University.
Furman, J.L., & Hayes, R. (2004). Catching up or standing still? National innovative productivity among ‘follower’ countries, 1978–1999. Research Policy, 33(9), 1329–1354.
Gilbert, J. (2003). Trade liberalization and employment in developing economies. Economie Internationale, 2-3(94-95), 155-174.
Golejewska, A. (2010). Human capital and regional growth perspective, Faculty of Economics, University of Gdansk, Poland. Working Ppaer, No. 1204.
González, A., Teräsvirta, T., Van Dijk, D., & Yang, Y. (2017). Panel smooth transition regression models. SSE/EFI Working Paper Series in Economics and Finance 604, Stockholm School of Economics.
Gradstein, M. (2002). Rules, stability, and growth. Journal of Development Economics, 67(2), 471-484.
Hall, R.E., & Charles I.J. (1999). Why do some countries product so much more output per worker than other? Quarterly Journal of Economics, 114(1), 83-116.
Hamdi, H., & Sbia, R. (2013). The relationship between natural resources rents, trade openness and economic growth in Algeria. Journal of Economics Bulletin, 23(2), 1649-1659.
Hisamoglu, E. (2018). EU membership, institutions and growth: The case of Turkey. Economic Modeling, 38(1), 211–219.
Huang, C.J., & Ho, Y.H. (2017). Governance and economic growth in Asia. North Americanournal of Economics and Finance, 39, 260-272.
Huynh, K.P., & Jacho-Chavez, D.T. (2009). Growth and governance: A nonparametric analysis. Journal of Comparative Economics, 37(1), 121-143.
Ismahen, Y., & Najeh, B. (2019). Foreign direct investment and economic growth: The role of the governance. Economics Bulletin, 39(4), 2711-2725.
Iwaisako, T., & Futagami, K. (2013). Patent protection, capital accumulation, and economic growth. Journal of Economic Theory, 52(10), 631-668.
Izadkhasti, H. (2018). Analyzing the Impact of governance quality and composition of government expenditures on economic growth in Iran: An endogenous growth approach. Quantitative Economics, 15(4), 135-165 [In Persian].
Jalili, Z., & Salmani Bishak, M.R. (2018), Study the relationship between the abundance of governance resources of economic growth with emphasis on the role of information and communication technology. Applied Theories of Economics, 5(3), 137-164 [In Persian].
Jude, E. (2010). Financial development and growth: A panel smooth regression approach. Journal of Economic Development, 35(1), 15-33.
Kangundu, P. (2006). The quality of governance, composition of public Policy research, The World Bank, Working Paper, No. 3106.
Kaufmann, D., & Kraay, A. (2003). Governance matters III: governance indicators for 1996–2002. World Bank Policy Research Working Paper, No. 3106. Washington, DC: World Bank.
Knack, S. (2002). Democracy, governance and growth, University of Michigan Press.
Komijani, A., & Salatin, P. (2010). Investigating the effect of governance quality on economic growth in Iran and selected neighboring countries (Turkey & Pakistan). Management, 7(20), 27-41 [In Persian].
Kuznets, S. (1973). Modern economic growth: findings and reflections. American Economic Review, 63, 247-58.
Landon-Lane, J., & Robertson, P. (2003a). Accumulation and productivity growth in industrializing economies, Department of Economics of Rutgers University. Working Paper, No. 200305.
Landon-Lane, J., & Robertson, P. (2003b). Structural change, accumulation and growth in developing economies. Royal Economic Society Annual Conference, 2003 No 129.
Maleki Hassanvand, B., Jafari, M., Fattahi, S., & Ghafafari, H. (2019), Mechanism of simultaneous impact of good governance and government spending on economic growth. Economic Growth and Development Research, 9(34), 99-114 [In Persian].
Matallah, S. (2020). Economic diversification in MENA oil exporters: Understanding the role of governance. Resources Policy, 66, 1-11.
Mohammadi, H., Mohammadi, M., & Tirgari, M. (2017), Investigating the factors affecting the growth of per capita production in different income groups in the world with emphasis on governance indicators. Economic Modeling Research, 8(30), 109-145 [In Persian].
Neagu, O. (2012). Measuring the effects of human capital on growth in the case of Romania. Journal of Economics and Applied Informatics, 1, 83-92.
Pesaran, M.H., Friedman, M., & Frees, E.W. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels'. Cambridge Working Papers in Economics, University of Cambridge.
Poirson, H. (1998). Economic security, private investment and growth in developing countries, IMF. Working Paper, No. 9817.
Polasek, W., Schwarzbauer, W., & Sellner, R. (2010). Human capital and regional growth in Switzerland, Institute for Advanced Studies, Vienna. Economics Series, No. 250.
Putterman, L. (2013). Institutions, social capability, and economic growth, Economic Systems, 37(3), 345–353.
Renani, M. (1997). Market or non-market? Investigating the institutional barriers to the efficiency of the market economic system in the Iranian economy. Program and budget organization, Center for socio-economic documents and publications, Tehran [In Persian].
Sachs, J., & Woo, T. (1997). Understanding China's economic performance. NBER Working Paper, No. 5935 (Cambridge, Massachusetts: National Bureau of Economic Research).
Sachs. J.D., Warner, A.M., Schmidt-Traub, G., Kruk, M., Bahadur, C., Faye, M., & McCord, G. (2004). Ending Africa's poverty trap. Brookings Papers on Economic Activity, 35(1), 117-240.
Sadeghi, M., & Emadzadeh, M. (2003). Estimating the share of human capital in Iran's economic growth over the years of 1966-2001. Iranian Economic Research, 5(17), 79-98 [In Persian].
Sarmidi, T., Siong, H.L., & Jafari, Y. (2012). Resource curse: new evidence on the role of institutions. MPRA, Working Paper, No.37206.
Schultz, T.W. (1961). Investment in human capital. American Economic Review, 51(1-2), 163-184.
Shahabadi, A., & Mahmoudi, A. (2006). Main determinants of FDI in Iran. Journal of Iran’s Economic Essays, 3(5), 92-129 [In Persian].
Shahabadi, A., & Pourjavan, A. (2012). The relationship between governance and indicators of socio-economic development of selected countries. Journal of Social Sciences, Faculty of literature and humanities, Ferdowsi University of Mashhad, 9(2), 53-75 [In Persian].
Shahabadi, A., Sari Gol, S., & Tanhaei, H. (2015). Goovernance & economic freedom. Strategic and Macro Policies, 3(12), 123-148 [In Persian].
Sharif Azadehm M.R., & Hosseinzadeh Bahreini, M.H. (2003), The impact of private investment in Iran on economic security indicators. Mofid Letter, 9(38), 159-192 [In Persian].
Siham, M. (2020). Oil rents and economic growth in oil abundant MENA countries: Governance is matter? Journal of Social and Economic Development, 5(3), 124-138.
Sunde, U., & Vischer, T. (2011). Human capital and growth: Specification matters, School of Economics and Political Science, University of St. Gallen. Working Paper, No. 1131.
Tiwari, A.K., & Mutascu, M. (2011). Economic growth and FDI in Asia: A Panel-data approach. Journal of Economic Analysis and Policy (EAP), 41(2), 173-187.
Usui, N. (1997). Dutch disease and policy adjustments to the oil boom: A comparative study of Indonesia and Mexico. Resources Policy, 23(4), 151-162.
Vehovar, U., & Jager, M. (2003). Corruption, good governance and economic growth: The case of Slovenia. Paper presented at the conference Institutions in Transition. Kranjska Gora, Slovenia, 1-14.
Westerluns, J., & Edgerton, D. (2008). A simple test for cointegration in dependent panels with structural breaks, oxford bull. Economic Statistics, 70(5), 665–704.
World Bank (2020). http://data.worldbank.org.
Zubair, S.S., & Khan, M.A. (2014). Good governance: Pakistan's economic growth and worldwide governance indicators. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 8(1), 258-271.