بررسی تحلیلی و مقایسه‌ای اثرات فین‌تک و مصرف انرژی بر شاخص توسعه انسانی در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته

متقی, سمیرا; رستمی پایین افراکتی, مهدی; صبور, محسن

doi:10.22103/jdc.2024.23694.1483

بررسی تحلیلی و مقایسه‌ای اثرات فین‌تک و مصرف انرژی بر شاخص توسعه انسانی در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

² گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

10.22103/jdc.2024.23694.1483

چکیده

هدف: امروزه با گسترش روزافزون فناوری، نقش بی‌بدیل فین‌تک بر ارتقای سطح زندگی افراد و بالتبع شاخص‌های توسعه انسانی، به‌وضوح ملموس و ازآنجاکه لازمه بهره‌گیری از این نوع فناوری، استفاده مناسب از انرژی و منابع مختلف آن است، بررسی رابطه میان مصرف انرژی و فین‌تک بر توسعه انسانی، بسیار موردتوجه است که این مهم، به‌صورت بررسی مقایسه‌ای در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته، هدف اصلی پژوهش حاضر محسوب می‌شود.

روش: روش مورداستفاده در تحقیق، داده‌های تابلویی است که در دوره زمانی 2000 تا 2022، داده‌های مربوط به 20 کشور درحال‌توسعه و توسعه‌یافته را مورد برآورد قرار می‌دهد.

یافته‌ها: نتایج در گروه کشورهای درحال‌توسعه حاکی از تأثیر مثبت و معنادار فین‌تک و مصرف انرژی (الکتریسیته) بر شاخص توسعه انسانی است. همچنین در گروه کشورهای توسعه‌یافته تأثیر مثبت و معنادار فین‌تک و مصرف انرژی بر توسعه انسانی به تأیید رسید. میزان اثرگذاری فین‌تک در کشورهای درحال‌توسعه نسبت به کشورهای توسعه‌یافته پایین‌تر برآورد گردید که به معنای فاصله داشتن تکنولوژی و فناوری مالی در این گروه کشورها نسبت به کشورهای توسعه‌یافته است. همچنین مصرف انرژی در کشورهای توسعه‌یافته دارای تأثیری بالاتر بر شاخص توسعه انسانی نسبت به گروه کشورهای درحال‌توسعه است که به دلیل رابطه همسو وهم جهت فین‌تک و مصرف انرژی است.

نتیجه‌گیری: با توجه ‌به نتایج به‌دست‌آمده برای هر دو گروه کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته می‌توان نتیجه گرفت نقش فناوری مالی یا فین‌تک بر شاخص توسعه انسانی در گروه کشورهای توسعه‌یافته پررنگ‌تر از کشورهای درحال‌توسعه است. ضریب به‌دست‌آمده در پژوهش حاضر مبین این موضوع است. در واقع به دلیل پیشرفت بیشتر تکنولوژی و فناوری مالی در کشورهای توسعه‌یافته میزان دسترسی افراد به فین‌تک و نتیجتاً اثرگذاری آن بر شاخص توسعه انسانی به‌مراتب بالاتر از کشورهای درحال‌توسعه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اقتصاد توسعه

مراجع

اربابیان، شیرین و زمانی، زهرا. (1402). تحلیل اثر تعاملی توسعه مالی و سرمایه انسانی بر کارآفرینی در کشورهای منتخب. مجله توسعه و سرمایه، 8(1)، 1-20. DOI: 10.22103/jdc.2022.19537.1249.

اسماعیل‌پور مقدم، هادی و کرمی، آرزو (1400). اثر نوآوری فین تک بر رشد سبز در ایران. پژوهشنامه اقتصادی ایران، 10(30)، 34-11. https://doi.org/10.22054/jiee.2022.66206.1890.

دریکوند، اکرم و عسگری، حشمت‌الله (1399). برآورد اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت برق بر تقاضای خانگی در استان‌های ابران. توسعه و سرمایه، 5(2)، 45-31. DOI: 10.22103/jdc.2020.14660.1079.

سالوادور، دومینیک (1371). تئوری و مسائل اقتصاد خرد. [مترجم: حسن سبحانی]، تهران، نشر نی. https://www.gisoom.com/book/11340210.

رضایی، محمد و پاک پرور، لیلا (1397). فین تک‌ها و چشم‌انداز آن در امور بانکداری ایران. تهران، انتشارات نسل روشن. https://www.gisoom.com.

صادقی، حسن؛ مسائلی، ارشک؛ باسخا، مهدی و کوهیان، مسعود (1389). محاسبه شاخص توسعه انسانی استان‌ها با استفاده از رتبه‌بندی فازی، رفاه اجتماعی. 10(37)، 153-129. https://refahj.uswr.ac.ir/article-1-310-fa.html.

فطرس، محمدحسن، آقازاده، اکبر و جبرائیلی، سودا (1393). رابطه علیت بین مصرف انرژی تجدیدپذیر و رشد اقتصادی، مقایسه مناطق مختلف جهان. پژوهش‌نامه اقتصادی کلان، 9(18)، 127-149. https://jes.journals.umz.ac.ir/article_740.html.

فطرس، محمدحسن، ترکمنی، اسماعیل (1391)، توسعه انسانی تعدیل شده و پایداری رشد اقتصادی: مقایسه تطبیقی کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 2(7)، 59-92. https://egdr.journals.pnu.ac.ir/article_123.html.

محمدی، وحید، مظفری، هاجر، و اسعدی، فریدون (1398)، بررسی ارتباط متقابل رشد اقتصادی، مصرف انرژی و توسعه انسانی در کشورهای منتخب حوزه منا. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 8(30)، 184-153. https://doi.org/10.22054/jiee.2019.10490.

مزینی، امیرحسین؛ عصاری آرانی، عباس؛ افشاریان، بهناز و رسولی، احمد (1394). باز تعریف رابطه مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران (رویکرد بخشی- استانی). فصلنامه علمی مدلسازی اقتصادی، 9(30)، 67-89. https://sanad.iau.ir/journal/eco/Article/557909?jid=557909.

معبودی، رضا و دره نظری، زینب (1402). تأثیر آستانه‌ای فین تک بر توسعه مالی در ایران. پژوهش‌های برنامه و توسعه، 4(2)، 35-56. DOI: 10.22034/pbr.2023.385070.1311.

نوری نائینی، محمد سعید؛ قاسمی، حسام‌الدین و کاظمی تربقان، مریم سادات (1396). بررسی عوامل مؤثر بر شاخص توسعه انسانی در ایران با استفاده از رویکرد میانگین‌گیری بیزی. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 8(29)، 45-60. https://egdr.journals.pnu.ac.ir/article_3039.html.

نیازی، رکسانا؛ احمدزاده، خالدو حبیبی، فاتح (1399). بررسی تأثیر توسعه سرمایه انسانی بر مصرف انرژی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه کردستان، https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/5c91de821e08c2e267b9c699155b50fb.

References

Anand, S., & Sen, A. (2000). The income component of the human development index. Journal of Human Development, 1(1), 83-106.‏ https://doi.org/10.1080/14649880050008782

Arbabian, S., & Zamani, Z. (2023). The interactive effect of financial development and human capital on entrepreneurship in selected countries. Journal of Development and Capital, 8(1), 1-21. DOI: 10.22103/jdc.2022.19537.1249 [In Persian].

Baltagi, B.H., Bratberg, E., & Holmås, T.H. (2005). A panel data study of physicians' labor supply: The case of Norway. Health Economics, 14(10), 1035-1045. DOI: 10.1002/hec.991.

Derikvand, A., & Asgari, H. (2021). Estimating the short and long term effects of electricity price on household electricity demand in Iranian provinces. Journal of Development and Capital, 5(2), 31-45. DOI: 10.22103/jdc.2020.14660.1079 [In Persian].

Esmaeilpour Moghadam, H., & Karami, A. (2021). The effect of fintech innovation on green growth in Iran. Iranian Energy Economics, 10(39), 11-34. DOI: 10.22054/jiee.2022.66206.1890 [In Persian].

Etudaiye-Muhtar, F.O., Johan, S., Lawal, R., & Sakariyahu, R. (2024). Fintech, human development and energy poverty in sub-Saharan Africa. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 91, 101931. https://doi.org/10.1016/j.intfin.2023.101931.

Ferguson, R., Wilkinson, W., & Hill, R. (2000). Electricity use and economic development. Energy Policy, 28(13), 923-934. https://doi.org/10.1016/S0301-4215(00)00081-1.

Fotros, M.H., Aghazadeh, A., & Jabraeili, S. (2015). Causal relationship between renewable energy consumption and economic growth, comparing different regions of the world. Macroeconomics Research Letter, 9(18), 127-149. https://jes.journals.umz.ac.ir/article_740.html?lang=en [In Persian].

Gustav Johannsen, C. (2004). Managing fee‐based public library services: values and practices. Library Management, 25(6/7), 307-315. https://doi.org/10.1108/01435120410547977

Hsiao, C., & Shen, Y. (2003). Foreign direct investment and economic growth: The The importance of institutions and urbanization. Economic Development and Cultural Change, 51(4), 883-896. https://doi.org/10.1002/hec.991.

Maaboudi, R., & Dare Nazari, Z. (2023). The threshold effect of fintech on financial development in Iran. Program and Development Research, 4(2), 35-56. DOI: 10.22034/pbr.2023.385070.1311 [In Persian].

Mohamadi, V., Mozafari Shamsi, H., & Asadi, F. (2019). Investigating the relationship between economic growth, energy consumption and human development in selected MENA countries. Iranian Energy Economics, 8(30), 153-184. DOI: 10.22054/jiee.2019.10490 [In Persian].

Mozayeni, A.H., Asari Arani, A., Afsharian, B., & Rasouli, A. (2014). Redefining the relationship between energy consumption and economic growth in Iran (sectoral-provincial approach). Economic Modeling Scientific Quarterly, 9(30), 67-89. https://sanad.iau.ir/journal/eco/Article/557909?jid=557909 [In Persian].

Niazi, R., Ahmadzadeh, Kh., & Habibi, F. (2019). Investigating the impact of human capital development on energy consumption. Master Thesis, University of Kurdistan, https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles [In Persian].

Niu, S., Jia, Y., Wang, W., He, R., Hu, L., & Liu, Y. (2013). Electricity consumption and human development level: A comparative analysis based on panel data for 50 countries. International Journal of Electrical Power & Energy Systems, 53, 338-347. https://doi.org/10.1016/j.ijepes.2013.05.024.

Noori Naeini, M.S., Ghasemi, H., & Kazemi Torbaghan, M.S. (2017). Examination of affecting factors on Iran’s human development index using bayesian model averaging approach. Economic Growth and Development Research, 8(29), 45-60. https://egdr.journals.pnu.ac.ir/article_3039.html?lang=en [In Persian].

Omri, A. (2013). CO2 emissions, energy consumption and economic growth nexus in MENA countries: Evidence from simultaneous equations models. Energy Economics, 40, 657-664. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2013.09.003.

Ouedraogo, N. S. (2013). Energy consumption and human development: Evidence from a panel cointegration and error correction model. Energy, 63, 28-41. https://doi.org/10.1016/j.energy.2013.09.067.

Ozcan, B., & Ozturk, I. (2019). Renewable energy consumption-economic growth nexus in emerging countries: A bootstrap panel causality test. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 104, 30-37. https://doi.org/10.1016/j.rser.

Rezaei, M., & Pakparor, L. (2017). Fintechs and its perspective in Iran's banking affairs. Tehran, Nesl Roshan Publications. https://www.gisoom.com/book/11419932 [In Persian].

Sadeghi, H., Masaeli, A., Basakha, M., & Kouhian, M. (2010). The estimation of human development index for provinces. Refahj, 10(37), 129-153. http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-310-fa.html [In Persian].

Salvador, D. (1992). Theory and issues of microeconomics. [Translator: Hassan Sobhani], Tehran, Nashr Nei. https://www.gisoom.com/book/11340210 [In Persian].

Teixeira, A.A., & Queirós, A.S. (2016). Economic growth, human capital and structural change: A dynamic panel data analysis. Research Policy, 45(8), 1636-1648. https://doi.org/10.1016/j.respol.2016.04.006.

Wu, H., Gu, S.Z., Guan, X.L., & Lu, S.S. (2013). Analysis on relationship between carbon emissions from fossil energy consumption and economic growth in China. Journal of Natural Resources, 28(3), 381-390. ‏https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2009.05.011.