بررسی نقش هدفمندی یارانه‌ها بر کارایی مصرف آب در بخش‌های ایران

نویسنده

دانشیار اقتصاد، عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

اهمیت آب و اقتصاد آب هر روز بیشتر می‌شود. بسیاری از اقتصاددانان مهم‌ترین کالای اقتصادی کمیاب در جهان را آب می‌دانند. این موضوع در ایران از اهمیت بیشتری برخوردار است، چون ایران یک کشور کم آب محسوب می‌شود و متوسط بارش در ایران ٣/١ متوسط جهانی است، لذا در ایران به مسئلۀ اقتصاد آب باید دو چندان توجه شود. هدفمندی یارانه‌ها و اصلاح قیمت آب یکی از ابزارهای مدیریت آب است. این روش از سال 1388 در ایران زیر عنوان هدفمندی یارانه‌ها در حال اجرا است. هدف این مقاله، مقایسۀ کارایی استان‌های کشور با یکدیگر در مصرف آب در مقطع زمانی قبل و بعد از هدفمند کردن یارانه‌ها است. برای انجام این پژوهش از روش BCC خروجی محور، که یکی از روش‌های ناپارامتریک تحلیل پوششی ‌داده‌ها DEA است، استفاده شده است. کارایی استان‌های کشور به تفکیک روستایی و شهری در دو سال 85 و 90 به دست برآورد می‌شود و به مقایسۀ آن‌ها پرداخته می‌شود که سال 85 به عنوان سال قبل از هدفمند کردن یارانه‌ها و سال 90 به عنوان سال بعد از هدفمند کردن یارانه‌ها در نظر گرفته شده است. نتایج نشان می‌دهد مصرف خانگی روستاهای کشور کاراتر شده است، ولی این مسئله در شهرها صادق نیست که نشانگر حساسیت روستاها و عدم حساسیت شهرها به تغییرات قیمت است.

کلیدواژه‌ها


Abbott, M., Cohen, B., Wang, W.C. (2012). The performance of the urban water and wastewater Sectors in Australia. Utilities Policy, 20, 52-63.
Awad, I.M. (2012). Using econometric analysis of willingness-to-pay to investigate economic efficiency and equity of domestic water services in the west bank. The journal of socio Economic, 41, 485-494.
Azar, A. (2001). DEA and AHP: A comparative study, Journal of Management Studies, 27-28.
Bithas, K. (2008). The sustainable residential water use: Sustainability, efficiency and social equity. The European experience. Ecological Economic, 68, 221-229.
Cardillo D,L., Fortuna, T. (2003). A DEA model for efficiency evaluation of nondominanted path on a road netwok. European Journal of Operational Research, 121(3), 549-558.
Charnes, A., Cooper, W., Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of  decision making units. European Journal of operational Research, 2, 429-444.
Fazeli, A. (2012). Water industry's productivity, measured by the DEA. DEA Branch of the National Conference Dadhha.danshgah Turquoise Mountain.
Frija, A., Chebil, A., Speelman, S., Buysse, J., Van Huylenbroeck, G. (2009). Water use and technical efficiencies in horticultural green houses in Tunisia. AGWAT, 2808:1-8.
Javan, J., Fal Solaiman, M. (2000). The water crisis and the need to consider agricultural water productivity in dry areas, A case study of Birjand plain, Jghrafyavtvsh, 11.
Mehregan, M.R. (2002). Quantitative models to assess organizational performance (DEA). Tehran, Tehran University Management School.
Omezzine, A., Zaibet, L. (1999). Management of modern irrigation systems in Oman: Allocate VS. Irrigation Efficiency. Agricultural Water management, 37, 99-107.
Rianaudo, J., Strosser, P., Rieu, T.(1997).Linking water market functioning access to water resource and farm production strategies examples from Pakistan irrigation and Drainage systems, 11,261-280.
Rosegrant, M.W., Cai, X., Cline, S.A. (2002). World water and food to 2025: Dealing with scarcity. Technical Report, International Food policy Research Institude.
Shanmugam, R., Johnson, C.  (2007). At crossroad of data envelopment and principle component analyses, The International Journal of Management Science, 35, 2007 , 351-364.
Statistical Center of Iran. (2007 and 2012), Annals regional statistics.
Stijn, S., Marijke, D.H., Jerson, B., Luc, D.H. (2008). A measure for the efficiency of water use and its determinates, A case study of small-scale irrigation schemes in north-west province, South Africa. Agriculture Systems, 98, 31-39.
Thanassoulis, E., Boussofiane A., Dyson R.G.(1996) A comparision of data envelopment analysis and ratio analysis as tools for performance assessment Omega,.24, (3), 229-244.
Whichelns, D. (1999).An economic model of water logging and stalinization in arid regions. Ecological Economics, 30,475-491.
Yilmaz, B., Yurduse, M., Harmancioglu, N. (2009). The assessment of irrigation efficiency in Buyuk Menderes basin. Water. Resour. Manage, 23: 1081-1095.
Yuan, W.X. (2010). Irrigation water use efficiency of farmers and its determinants: evidence from a survey in northwestern china. Agricultural Science in China, 9(9), 1326-1337.
Zaeske, A.L. (2011).  Macroeconomic analysis of efficiency and water use in the United States. A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree doctor of philosophy in economics. University of California.