آینده‌پژوهی تأمین مالی طرح زیرساختی حمل و نقل ریلی (معدن گل گهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری گروه اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

10.22103/jdc.2021.17744.1138

چکیده

هدف: شهرستان سیرجان از نظر اقتصادی اهمیت استان کرمان را افزایش داده است. سیرجان گذرگاه اصلی انتقال کالا به کشورهای خاور ایران و همچنین اروپا و خلیج فارس بوده و مسیر رفت و برگشت کلیه کالاهای تجاری از بندر شهید رجایی هرمزگان به کشورهای آسیای میانه، قفقاز و روسیه است. این شهرستان به عنوان یک قطب اقتصادی ویژه بر بستر مزیت‌های باراندازی، در ساختار اقتصادی استان کرمان نقش و موقعیت قابل توجهی را احراز کرده ‌است و در آینده نیز بر اهمیت این جایگاه اقتصادی افزوده خواهد شد. همچنین، منطقه معدنی گل‌گهر با داشتن معادن غنی از سنگ آهن به عنوان یکی از مطرح‌ترین قطب‌های فعال معدنی و صنعتی در خاورمیانه، دارای قابلیت‌های بسیاری برای تبدیل شدن به یک منطقه بزرگ و رقابتی در سطح ایران و حتی جهان است. شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به عنوان یکی از بازیگران اصلی منطقه با داشتن ظرفیت تولید 5/8 میلیون تن کنسانتره و 5 میلیون تن گندله نقش خود را در صنعت فولاد کشور پررنگ ساخته و به عنوان یک قطب اقتصادی ویژه بر بستر مزیت‌های باراندازی، در ساختار اقتصادی استان کرمان نقش و موقعیت قابل توجهی را احراز کرده و در آینده نیز بر اهمیت این جایگاه اقتصادی افزوده خواهد شد. از آنجا که نقش حمل و نقل در توسعه اقتصادی و ایجاد مشوق‌ها جهت افزایش سرمایه‌گذاری در این راستا غیرقابل انکار است؛ پروسه انتخاب سیستم‌های مختلف حمل و نقل و تلفیق آن‌ها با یکدیگر امری مهم در برنامه‌ریزی توسعه مطلوب استان کرمان است زیرا در شرایط فقدان اطلاعات لازم تصمیمات حمل‌ونقل در خصوص تقاضای موجود براساس تجربیات صورت می‌گیرد.
 روش: در این مطالعه با کمک تکنیک‌های اقتصادسنجی و مدل داده‌های تابلویی؛ تابع تقاضای حمل مواد معدنی در سیستم حمل و نقل ریلی معدن گل‌گهر طی دوره 1390-1396 برآورد شده است و ضمن معرفی عوامل مؤثر بر تقاضای حمل‌ونقل ریلی مواد معدنی، با استفاده از شبکه‌عصبی به پیش‌بینی روند آتی تقاضای حمل ونقل ریلی مواد معدنی پرداخته شده است.
 یافته‌ها: نتایج بیانگر این است که متغیرهای ارزش افزوده بخش معدن، تناژ بار حمل شده جاده‌ای، هزینه حمل بار توسط قطار، درآمد ناشی از حمل بار، مهم‌ترین متغیرهای معنادار و تأثیرگذار بر تقاضای حمل و نقل ریلی مواد معدنی گل‌گهر است. بی‌کشش بودن تقاضای حمل‌ونقل ریلی مواد معدنی نسبت به هزینه‌های حمل بار توسط قطار که در سایر مطالعات اثبات شده بود؛ در این مطالعه نیز تأیید گردید. متغیرهای مورد بررسی نه تنها تقاضای حمل‌ونقل ریلی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بلکه تأثیر بسزایی در درآمد تولیدکنندگان، صنعت‌گران، راه‌آهن و در نهایت قیمت مصرف دارند. زیرا موادمعدنی به عنوان عامل تولید، هزینه‌های حمل سهم بالایی در قیمت تمام شده دارد.
 نتیجهگیری: جهت تشخیص انتخاب روش حمل با توجه به زمان بایستی با احتیاط عمل شود. از این‌رو به دلیل عدم وجود امکانات ریلی و خطوط فرعی در تمامی نواحی مورد تقاضا، در حال حاضر صرفاً می‌توان به راهکارهای پیشنهادی در کوتاه مدت بسنده نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اثنی‌عشری، ابوالقاسم؛ پورکاظمی،  محمدحسین؛ ابوالحسنی هستیانی، اصغر و لطفی مزرعه‌شاهی، احمد. (1392). اثر نااطمینانی در بازدهی سرمایه بر رشد اقتصادی؛ مطالعه موردی ایران. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 12، 88-75.
اسکونژاد، محمدمهدی. (1370). پروژه برقی کردن تمامی خطوط شبکه راه آهن. پروژه تحقیقاتی، مرکز مطالعات راه آهن.
افشارپور، مهلا. (1392). بررسی تأثیر توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل بررشد اقتصادی استان‌های ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
افندی‌زاده، شهریار؛ مومن‌پور، ایمان؛ ناصری علوی، میرپویا. (1393). تحلیل تقاضای سفر با رویکرد به مدل شبکه عصبی و روش رگرسیون، بررسی موردی محور خلخال- اردبیل. چهاردهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک.
بازدار اردبیلی، پریسا؛ پژمان‌زاد، پیمان. (1387). کاربرد سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل در تحلیل تقاضای حمل و نقل ریلی برای خانوارهای شهری و روستایی کشور. دهمین همایش کنفرانس حمل و نقل ریلی.
بازدار اردبیلی، پریسا؛  گنجی زهرایی، هادی؛ پژمان‌زاد، پیمان. (1397). بررسی ترانزیت در بخش حمل و نقل ریلی کشور با استفاده از مدل جاذبه. حمل و نقل، 56، 263-253.
پورمعلم، ناصر؛ شریفی، یاسر. (1388). ارائه یک مدل جدید برای برآورد تقاضای حمل‌ونقل ریلی با استفاده از روش اقتصادسنجی.یازدهمین همایش کنفرانس حمل و نقل ریلی.
حمزه‌ای، کاظم. (1397). تلفیق شبکه عصبی و AHP جهت تخمین تقاضای انرژی بخش حمل نقل ریلی در ایران در شرایط عدم قطعیت. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، پردیس فنی و مهندسی- گروه مهندسی صنایع.
دارم، علی. (1399). شناسایی و اولویت بندی موانع اصلی جذب بار درصنعت حمل و نقل ریلی. پایان نامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی نقش جهان - اصفهان، گروه مهندسی صنایع.
دهشیری، محمدعلی؛ شکرگذار، مهدی؛ خدایی، علی. (1393). مدل‌سازی پیش‌بینی عرضه و تقاضا در حمل و نقل با استفاده از پارامترهای هوش مصنوعی. چهاردهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک.
رحیمی، امیرمسعود؛ طلایی، علی‌اصغر. (1387). برآورد الگوی تقاضای مسافر در شبکه راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران. دهمین کنفرانس حمل و نقل ریلی.
رحیمی، امیرمسعود؛  ولی‌زاده، اباذر. (1387). طراحی مدل پیش‌بینی تقاضای حمل مواد معدنی در شبکه راه‌آهن سراسری ایران. دهمین کنفرانس حمل و نقل ریلی.
عیدانی، مصطفی. (1371). برآورد تقاضای بارومسافر از طریق راه آهن جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
گسکری، ریحانه؛ اقبالی، علی‌رضا؛ عیدانی، مصطفی. (1383). برآورد تابع تقاضای حمل‌ونقل ریلی در ایران. تحقیقات اقتصادی دانشگاه تهران، 69، 128-109.
فتحی، محمدرضا؛ ملکی، محمد حسن.(1397). آینده پژوهی سرمایه‌گذاری و تامین مالی در صنعت حمل و نقل ریلی ایران (بخش ماشین آلات و تجهیزات). آینده پژوهی مدیریت، 113، 53-33.
مهدیزاده، سجاد. (1381). برآورد وتحلیل تابع تقاضای خدمات ریلی درایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
مهندسین مشاورنظم آوران. (1369). بررسی تحلیلی عملکرد راه آهن جمهوری اسلامی ایران.
نظری، محسن؛ حسنقلی پور،  طهمورث؛ کمرخانی، حبیب؛ اسفیدانی، محمدرحیم. (1398). آسیب شناسی توسعه ترانزیت چندوجهی از طریق ایران و ارایه چارچوب بهبود آن (تحلیل در سه حوزه حمل و نقل دریایی، جاده‌ای و ریلی). حمل و نقل، 60، 157-141.
ولی‌زاده، رضا؛ آقامحمدی، آرزو؛ ضرغامی، سعید. (1393). ارزیابی تقاضای مشتق شده حمل و نقل در برنامه‌ریزی حمل و نقل مدرن. چهاردهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک.
References
Afsharpour, M. (2013). Investigating the impact of transportation infrastructure development on the economic growth of Iranian provinces. Master Thesis in Economics. University of Sistan and Baluchestan [In Persian].
Asna Ashri, A., Pourkazemi, MH., Abolhassani Hastiani, A., Lotfi Mazrae Shahi, A. (2013). The effect of uncertainty on return on capital on economic growth; Case study of Iran. Economic Growth and Development Research, 12, 88-75 [In Persian].
Bajtaji, B. (2005). Economics Analysis of Panel Data.  John Wiley and Sons, ltd, Third Edition.
Bazdar Ardabili, P., Pejmanzadeh, P. (2008). Application of an almost ideal demand system in rail transportation demand analysis for urban and rural households. 10th Conference on Rail Transportation Conference [In Persian].
Bazdar Ardabili, P., Ganji Zahraei, H., Pejmanzadeh, P. (2018). Investigation of transit in the country's rail transport sector using the gravity model. Journal of Transportation, 56, 263-253 [In Persian].
Burge, P., Roher, Ch. and Woo Kim, Ch. (2012) Modelling demand for long-distance. Transportation Research Part d, 1-91.
Couto, A., Luis, M. (2009). The demand for rail freight transportation in Europe. Website: http://www.docstoc.com/docs/21510283/the-de-mand-for-rail-freight-transport-in-europe.
Darm, Ali. (2020). Identify and prioritize the main barriers to cargo absorption in the rail transport industry. Master Thesis. Naghshe Jahan Higher Education Institute - Isfahan, Industrial Engineering Group.
Dehshiri, MA. Shokrgozar, M., Khodai, A. (2014). Modeling supply and demand forecasts in transportation using artificial intelligence parameters. 14th International Conference on Transportation and Traffic Engineering [In Persian].
Delsaut, M. (2013). The Effect of Fuel Price on demands for road and rail travel: An application to the French case. International Conference Transport on European, 177-178.
Efendizadeh, Sh., Momenpour, I and Naseri Alavi, M. (2014). Analysis of travel demand with an approach to neural network model and regression method, a case study of Khalkhal-Ardabil axis. 14th International Conference on Transportation and Traffic Engineering [In Persian].
Eidani, M. (1992). Estimation of passenger cargo demand through the railways of the Islamic Republic of Iran. Master Thesis. University of Tehran [In Persian].
Fathi, MR., Maleki, MH. (2018). Investment and financing futures research in Iran's rail transportation industry (machinery and equipment sector). Management Futures Research Quarterly, 113, 33-53 [In Persian].
Fitzory, F., Smith, I. (1998). International Railway Economics. India Press, 297-310.
Gallen, T., Winston, C. (2021). Transportation capital and its effects on the U.S. economy: A general equilibrium approach. Journal of Macroeconomics, 69.
Gaskari, R., Eghbali, AR., Eidani, M. (2004). Estimation of rail transportation demand function in Iran. Journal of Economic Research, University of Tehran, 69, 109-128 [In Persian].
Hamzehe, K. (2018). Combining neural network and AHP to estimate the energy demand of the rail transport sector in Iran in conditions of uncertainty. Master Thesis. Yazd University, Technical and Engineering Campus- Department of Industrial Engineering [In Persian].
Jenkis, H., Abbie, M., Everest, J.J, Pauley, N.J. (1981). Rail and travel between London ans Scotland: Analsis of methods. TRR Report, 978, 116, 978-999.
Kamandanipour, K., Nasiri, M,M,, Konur, D,, Haji Yakhchali, S. (2020). Stochastic data-driven optimization for multi-class dynamic pricing and capacity allocation in the passenger railroad transportation. Expert Systems with Applications, Vol: 158.
Mehdizadeh, S. (2002). Estimation and analysis of rail service demand function in Iran, Master Thesis.Azad University Central Tehran Branch [In Persian].
McCarthy, M., Zhai, Z. (2019). Economic impact analysis of GDOT short line railroad infrastructure investment in Georgia. Research in Transportation Economics, 77.
Nazari, M., Hassan Gholipour, T., Kamarkhani, H and Esfidani, MR. (2019). Pathology of multidimensional transit development through Iran and providing a framework for its improvement (analysis in three areas of maritime transport, road and rail). Journal of Transportation, 60, 141-157 [In Persian].
NPC. (2012). Rail transportaion demand. Working document of the NPC Future Transportation Fuels Study, 1-18
Pourmoallem, N., Sharifi, Y. (2009). Presenting a new model for estimating rail transportation demand using econometric method. Eleventh conference of rail transportation conference [In Persian].
Rahimi, A.M., Talaei, A.A. (2008). Estimation of passenger demand pattern in the railway network of the Islamic Republic of Iran. 10th Rail Transport Conference [In Persian].
Rahimi, AM., Walizadeh, A. (2008). Designing a model for forecasting the demand for mineral transportation in the national railway network of Iran. 10th Rail Transport Conference [In Persian].
Regulatory Consulting Engineers. (1990). Analytical study of the performance of the railways of the Islamic Republic of Iran [In Persian].
Sowjanya, T., Ravi, S. (2014). Travel demand modelling for a metropolitan city. International Conference on Recent Trends and Challenges in Civil Engineering, 19-40.
Skunjad, MM. (1991). Electrification project of all railway network lines. Research project, Railway Studies Center.
Vaezi, A., Dalalb, J., Vermac, M. (2020). Designing emergency response network for rail hazmat shipments under uncertainties: Optimization model and case study. Safety Science, 141, 105332 [In Persian].
Vaezi, A., Verma, M. (2018). Railroad transportation of crude oil in Canada: Developing long-term forecasts, and evaluating the impact of proposed pipeline projects. Journal of Transport Geography, Vol: 69, 98-111 [In Persian].
Valizadeh, R., Agha Mohammadi, A., Zarghami, S. (2014). Evaluating Derivative Demand for Transportation in Modern Transportation Planning. 14th International Conference on Transportation and Traffic Engineering [In Persian].