عدم اطمینان سیاسی و نوسانات بازار سهام در ایران: با توجه به تحولات بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

10.22103/jdc.2021.15440.1091

چکیده

هدف: ازجمله مهم‌ترین و پرطرفدارترین بازارهای مالی در اغلب کشورها، بازارهای سهام هستند. رفتار نوسان بازار سهام همواره موردبحث و بررسی قرار داشته است. به دلیل اهمیت بازارهای سهام در اقتصاد ملت‌ها بحث پیرامون تعیین عوامل مؤثر بر نوسانات بازار سهام  همواره موردتوجه بوده است. یکی از عوامل مؤثر بر روی بورس اوراق بهادار نا اطمینانی‌های سیاسی است. بنابراین نا اطمینانی‌های سیاسی می‌تواند زمینه تغییرات در بازار بورس را فراهم کند. در بازار سهام نوسان‌های گسترده در همه حال موجب ورود و خروج سرمایه می‌گردد. اثرات این جابجایی بر اقتصاد کشورها می‌تواند قابل‌توجه باشد. در کشورهای درحال‌توسعه، ضربه‌های واردشده بر اقتصاد به دلیل تکانه‌های بازار بورس می‌تواند به‌شدت پرمخاطره باشد. بنابراین بررسی روابط متقابل میان نوسانات بازار سهام و تحولات سیاسی در کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
روش‌ها: در ابتدا از آزمون پیشنهادی زیوت واندریوز برای تعیین ایستایی متغیرها با در نظر گرفتن امکان بررسی وجود شکست ساختاری درونزا، بهره گرفته شد. برای بررسی و برآورد روابط بین متغیرها از روش گارچ نامتقارن (GJR-GARCH) استفاده‌شده است. قبل از برآورد مدل GJR-GARCH  باید برای هرکدام از متغیرهای تحقیق یک مدل ARMA مناسب تخمین زده شود، تا بتوانیم برازش مناسبی از مدل واریانس ناهمسان شرطی خود رگرسیون تعمیم‌یافته داشته باشیم. برای به دست آوردن وقفه بهینه ARMA از معیار شوارتز- بیزین (SBC) استفاده‌شده است. همچنین آزمون ARCH مبتنی بر وجود ناهمسانی واریانس مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان‌دهنده تأثیر مثبت و معنا‌دار  انتخابات ریاست جمهوری بر بازار سهام می باشد. همچنین در چارچوب الگوی گارچ نامتقارن دوره های مختلف مذاکرات هسته‌ای و نیز تحولات سیاسی منطقه‌ای بر شاخص بازار سهام تأثیر مستقیم و معناداری را نشان می‌دهد؛ بعلاوه نتایج در دوره مورد بررسی نشان می‌دهد که متغیر کنترلی شاخص قیمت مصرف‌کننده نیز تأثیر معنادار و مثبتی بر شاخص قیمت بازار سهام خواهد داشت.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته های تحقیق میتوان نتیجه گیری کرد که  بازار سهام ایران نسبت به انواع رویدادهای سیاسی داخلی مانند انتخابات ریاست جمهوری و رویدادهای خارجی همچون وضع تحریم های اقتصادی و نیز مذاکرات برای رفع آنها واکنش قابل ملاحظه ای را نشان می‌دهد. اگرچه که نباید تأثیراین تحولات بر نوسانات سایر بازار های دارایی ها مانند مسکن، طلا و ارز را بر بازار سهام و شکل گیری انتظارات تورمی نادیده گرفت. لذا به برنامه ریزان بازار بورس و سیاست‌گذاران کلان کشور توصیه می‌شود از تمام اهرم‌های حمایتی بازار سرمایه برای حفظ و حراست از این بازار و صیانت از سرمایه های خرد و کلان بهره گیرند و با مدیریت هوشمندانه بازار قبل از وقوع بحران های بزرگ از فرار سرمایه ها و سلب اعتماد عمومی جلوگیری به عمل آورند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابزری، مهدی؛ صمدی، سعید؛ تیموری، هادی. (1386). بررسی عوامل مؤثر بر ریسک و بازده سرمایه‌گذاری در محصولات مالی. روند، 54، 152-123.
تقوی، مهدی؛ جنانی، محمدحسن. (1379). بررسی رابطه هم انباشتگی بین شاخص کل قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران و متغیرهای کلان اقتصادی. اقتصادی، (44)، 90-77.
جوادی، جواد. (1374). بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر روی شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1372-1369. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری و مدیریت، دانشگاه شهید بهشتی.
حیدری، هادی.، کشاورز حداد، غلامرضا. (1396). رتبه‌بندی مدل‌های پارامتریک ارزش در معرض خطر با لحاظ کردن موقعیت معاملاتی سهامدار کاربرد توابع توزیع نامتقارن در مدل‌های خانواده .GARCH پژوهشنامه اقتصادی، 17(66)، 178-151.
حیدری، محمدعلی. (1380). بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر شاخص قیمت سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد.
ریاحی، تاجمیر؛ اسمعیلی، سلمان؛ ویس مرادی، اکبر. (1392). بررسی تأثیر انتخابات بر عملکرد بورس اوراق بهادار تهران."،  فصلنامه بورس اوراق بهادار، 6(23)، 49-29.
زارع، هاشم؛ رضایی سخا، زینب؛ زارع محمد. (1399). دوران‌های مالی ‌در بازار دارایی‌های کلان اقتصادی : راهبردی برای سیاستگذاری های کلان. سیاست‌های راهبردی و کلان، 8(32)، 771-744.
سوری، علی. (1392). اقتصادسنجی پیشرفته :همراه با کاربرد Eviews8 و Stata 12، تهران، نشر فرهنگ شناسی.
سینایی، حسنعلی. (1381). بررسی همبستگی شاخص بهای عمده‌فروشی کالاها و شاخص قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 4، 92-81.
فلاحی، فیروز؛ حقیقت، جعفر. (1393). بررسی همبستگی بین تلاطم بازار سهام، ارز و سکه در ایران با استفاده از مدل گارچ. پژوهشنامه اقتصادی، 52، 147-123.
قالیباف اصل، حسن؛ کلبری، سمیه. (1388). بررسی اثرات پیشرو- پسرو وابسته به اندازه و حجم معامله در بازده و نوسان سهام در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات مالی، 11(27):25-47.
نعمتی، مصطفی. (1397). فضای نااطمینانی: عدم قطعیت‌ها در اقتصاد ایران؛ ریشه‌ها و عواقب آن. تجارت فردا، http://www.tejaratefarda.com/fa/tiny/news-28214.
یحیی زاده، محمود و جعفری صمیمی، احمد (1378). بررسی رابطه علّی بین تورم، بازده سهام و شاخص قیمت سهام در ایران: یک تحلیل تجربی (1375-1370). بورس اوراق بهادار، (1)، 157-115.
References
Abzari, M., Samadi, S., Teymouri, H. (1386). Study of factors affecting the risk and return on investment in financial products. Ravand, 54, 152-123 [In Persian].
Alesina, A., Sachs, J. (1988). Political Parties and Business Cycle in the United States. Journal of Money, Credit, and Banking, (20), 63-82.
Alexakis, P., Petrakis, P. (1991). Analysing stock market behaviour in a small capital market. Journal of Banking and Finance, 15, 471–483.
Belk, R.W. (1976). It's the thought that counts: A signed digraph analysis of gift-giving. Journal of Consumer Research, 3(3), 155-162.‏
Białkowski, J., Gottschalk, K., & Wisniewski, T. P. (2008). Stock market volatility around national elections. Journal of Banking & Finance, 32(9), 1941-1953.‏
Brooks, C. (2019). Introductory econometrics for finance. Cambridge university press.‏.
Caporal, T., Jung, C. (1997). Inflation and real stock prices. Applied Financial Economic, 7, 265-266.
Chan, Y., Wei, K.C. )1996(. Political risk and stock price volatility: the case of Hong Kong. Pacific-Basin Finance Journal, 4, 259–275.
Chandra, T. (2015). Impacts of Indonesia's 2014 presidential election towards stock priceso Indonesia Stock exchange. International Journal of Business and Management, 10(7), 172.‏
Chappell, H.W., Keech, W.R. (1986). Party differences in macroeconomic policies and outcomes. American Economic Review, 76, 71–74.
Chatrath, A., Ramchander, S., Song. F. (1997). Stock prices, inflation and out: Evidence from India. Applied Financial Economics, 7, 439-445.
Chau, F., Deesomsak, R., Wang, J. (2014). Political uncertainty and stock market volatility in the Middle East and North African (MENA) countries. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 28, 1-19.‏
Chen, N.F., Roll. R., Ross. S.A. (1986). Economic forces and the stock market. Journal of Business, 59, 383-403.
Chesney, M., Reshetar, G., Karaman, M. (2011). The impact of terrorism on financial markets: An empirical study. Journal of Banking & Finance, 35(2), 253-267.‏
Christensen, J.L. (2010). The role of finance in national systems of innovation. In National systems of innovation: Toward a theory of innovation and interactive learning, 151-172. Anthem Press.‏
Christensen, B.J., Nielsen, M.Ø. (2007). The effect of long memory in volatility on stock market fluctuations. The Review of Economics and Statistics, 89(4), 684-700.‏
Chuang, W.I., Liu, H.H., Susmel, R. (2012). The bivariate GARCH approach to investigating the relation between stock returns, trading volume, and return volatility. Global Finance Journal, 23(1), 1-15.‏
Conrad, C., & Karanasos, M. (2008). Modeling volatility spillovers between the variabilities of US inflation and output: the UECCC GARCH model. No. 475. Discussion Paper Series.‏
Douglason, O. (2010). Relationship between inflation and stock market returns: Evidence from Nigeria. CBN Journal of Applied Statistics, 1(1), 1-15.‏
Duso, T., Neven, D.J., Röller, L.H. (2007). The political economy of European merger control: evidence using stock market data. The Journal of Law and Economics, 50(3), 455-489.‏
Fallahi, F., Haghighat. J. (1393). Study of the correlation between stock market, currency and coin market turmoil in Iran using the GARCH model. Journal of Economic Research, 52, 147-123 [In Persian].
Feldstein, M. (1980). Inflation and the Stock Market. American Economic Review, 70, 839-847.
Floros, C.H. (2008). The influence of the political elections on the course of the Athens stock exchange 1996-2002. Managerial Finance, 34, 479-488.
Ghalibaf Asl, H., Kolbari, S. (2009). Volume- & size-related lead-lag effects in stock return & volatility: An empirical investigation of the Tehran Stock Exchange. Financial Research Journal, 11(27), 25-47 [In Persian].
Gjerde, Q., Saettem, F.B. (1999). Causal relations among stock returns and macroeconomic variables in a small, open econom. Journal of International Financial Markets, 9, 61-74.            
Glosten, L.R., Jagannathan, R., Runkle, D. (1993). On the relation between the expected value and the volatility of the normal excess return on stocks. Journal of Finance, 48, 1779-1801.
Graham, F.C. (1996). Inflation, Real Stock Returns and Monetary Policy. Applied Financial Economic, 6, 29-35.
Hensel, C., Ziemba, W. (1995). United States investment returns during democratic and republican administrations. Financial Analysts Journal, 51, 61-69.
Heidari, M.A. (2001). Study of economic factors affecting the stock price index in the Tehran Stock Exchange. M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Faculty of Administrative Sciences and Economics [In Persian].
Heidari, H.K., Haddad, G. (2017). Ranking of Parametric value at risk models with consideration of trader position (application of asymmetric distribution functions in GARCH models). Economics Research, 17(66), 151-178 [In Persian].
Ibrahim. M.H. (2003). Macroeconomic forces and capital market integration. Journal of  the Asia Pacific Economy, 8, 19-40.
Jackson, A.O. )2008(.The impact of the 9/11 terrorist attacks on the US economy. Florida Memorial University, Working Paper.
Javadi, J. (1374). Study of the effect of macroeconomic variables on the stock price index of Tehran Stock Exchange during the years 1372-1399. Master Thesis, Faculty of Administrative Sciences and Management, Shahid Beheshti University [In Persian].
Jones, C.P. (2016). Investments: Analysis and Management: Analysis and Management. Wiley Global Education.
Jun, M.Y.Z. (2007). On the measurement of bubble and its nature classification in China's stock market. Journal of Financial Research, 12.‏
Lobo, B.J. (1999). Jump risk in the U.S. stock market: Evidence using political information. Review of Financial Economics, 8, 149–163.
Morley, J.C. (2002). A state–space approach to calculating the Beveridge–Nelson decomposition. Economics Letters, 75(1), 123-127.‏
Mortazavi, S., Abolghasem. Z., Hope. And Nouri, Mehdi (1390). "Study of the effect of exchange rate fluctuations on Iranian pistachio exports. Journal of Agricultural Economics and Development, 3, 354-347.
Mukherjee, T. K., Naka, A. (1995). Dynamic relations between macroeconomic variable and the Japanese stock market: An application of a vector error correction model. The Journal of Financial Research, 18, 223-237.
Nemati, M. (1397). The atmosphere of uncertainty: Uncertainties in the Iranian economy; its roots and consequences. Business Tomorrow, http://www.tejaratefarda.com/fa/tiny/news-28214 [In Persian].
Peltzman, B. (1992). Voters as fiscal conservatives. Quarterly Journal of Economics, 107, 327-61.
Perotti, E.C., Oijen, P.V. )2001(.Privatization, political risk and stock market development in emerging economies. Journal of International Money and Finance, 20, 43–69.
Poitras, M. (2004). The impact of macroeconomic announcements on stock prices: In search of state dependence. Southern Economic Journal, 70, 549-565.
Sinai, H.A. (1381). Study of the correlation between the wholesale price index of goods and the stock price index of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Humanities and Social Sciences, 4, 92-81 [In Persian].
Smales, L.A. (2014). News sentiment in the gold futures market. Journal of Banking & Finance, 49, 275-286.‏
Souri, A. (1392). Advanced econometrics: With the use of Eviews8 and Stata12. Tehran, Cultural Studies Publishing [In Persian].
Tajmir, R., Ismaili, S., Weiss Moradi, A. (2013). Study of the effect of elections on the performance of Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of Stock Exchange, 6(23), 49-29 [In Persian].
Taqhavi, M ., Janani, M.H. (1379). Study of the co-integration relationship between the total stock price index in the Tehran Stock Exchange and macroeconomic variables. Economic Quarterly, 44, 90-77 [In Persian].
Vuchelen, J. (2003). Electoral systems and the effects of political events on the stock market: The Belgian Case. Journal of Economics and Politics, 15, 85-102.
Yahyazadeh, M., Jafari  Samimi, A. (1378). Study of the causal relationship between inflation, stock return and stock price index in Iran: An empirical analysis (1370-1375). Stock Exchange & securiteis Quarterly, 1, 157-115 [In Persian].
Zare, H., Rezaei Sakha, Z., Zare, M. (1399). Financial cycles in the macroeconomic asset market: A strategy for macroeconomic policy. Strategic and Macro Policies, 8(32), 771-744 [In Persian].