ارزیابی محدودیت‌های استفاده یکپارچه از ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

2 دانشیار گروه حسابداری و مدیریت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، ایران.

3 استادیار گروه حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

4 استادیار گروه حسابداری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

10.22103/jdc.2022.19831.1271

چکیده

هدف: هدف این پژوهش ارزیابی محدودیت‌های استفاده از ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه ایران است.
 روش: این پژوهش از نظر روش شناسی جمع‌آوری داده‌ها ترکیبی است، زیرا فقدان یک چارچوب نظری از محدودیت‌های ابزارهای مالی باعث گردید است تا استفاده از این ابزارها حداقل در سطح بازار سرمایه ایران از یکپارچگی لازم برخوردار نباشد. لذا ابتدا از طریق فرآیند فراترکیب و دلفی به عنوان مبنای تحلیل در بخش کیفی، تلاش گردید تا ابعاد مربوط به محدودیت‌های استفاده از ابزارهای مالی مشتقه تعیین گردد و سپس پایایی آن باهدف تعیین حد اجماع نظری مورد بررسی قرار گیرد. در بخش کمی پژوهش نیز از استنتاج فازی تودیم بهره برده شده است. زیرا هدف در این بخش تعیین مهمترین محدودیت یکپارچگی استفاده از ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه ایران بود.
 یافته‌ها: نتایج پژوهش در بخش کیفی از طریق غربالگری محتوایی ۱۱ پژوهش، حکایت از انتخاب ۷ بُعد محدودیت‌های استفاده از ابزارهای مالی مشتقه دارد. نتایج در بخش کمی پژوهش براساس ماتریس استنتاج فازی تودیم و تعیین وزن نهایی هریک از معیارهای پژوهش، از انتخاب عدم قابلیت مقایسه‌پذیری (A2) به عنوان مهمترین محدودیت یکپارچگی استفاده از ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه ایران حکایت دارد.
 نتیجهگیری: این نتیجه نشان داد قابلیت مقایسه‌پذیری به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت اطلاعات در استفاده از این ابزارها می‌تواند منافعی همچون کاهش هزینه پردازش اطلاعات را به همراه داشته باشد و از طریق این مکانیزم است که سطح ارزشگذاری‌های منصفانه بر روی دارایی‌های شرکت‌ها می‌تواند به افزایش یکپارچگی استفاده از ابزارهای مالی مشتقه کمک نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


چاوشانی، مجتبی؛ جمشیدی‌نوید، بابک؛ قنبری، مهرداد و باغفلکی، افشین (1398). نقش افشای ابزارها و مشتقات مالی بر اساس استانداردهای حسابداری ایران در بازده مازاد و ارزش شرکت‌ها. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 10(39)، 54-71 https://www.sid.ir/paper/197830/fa.
صفری‌گرایلی، مهدی؛ ولیان، حسن (۱۳۹۷). طراحی مدل و ارزیابی قابلیت‌های مؤسسات حسابرسی در ارتقای اعتماد اجتماعی. حسابداری ارزشی و رفتاری، ۳(۶)، ۱۰۴-۶۵ http://aapc.khu.ac.ir/article-1-347-fa.html.
ماه‌آورپور، راضیه؛ مشایخ، شهناز و رحمانی، علی (1400). شناسایی چالش‌های پیاده‌سازی استانداردهای بین‌المللی حسابداری ابزارهای مشتقه: با تأکید بر الزامات افشا. بورس اوراق بهادار، 14(55)، 186-160 https://journal.seo.ir/article_11232_78118521e8fc6b5d65f5d4aeb87e57e3.pdf.
مهرنوش، علی؛ جعفری، علی و نسل‌موسوی، سیدحسین (1400). ابزارهای مالی مشتقه (اختیار معامله و اختیار فروش تبعی) و هم زمانی بازده سهام؛ شواهدی از بازار سرمایه ایران. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 12(49)، 460-446 https://fej.ctb.iau.ir/article_687806_0cc789b654d90e8f 91367329d336ee59.pdf.
نصر، محمد و نبوی‎چاشمی، سیدعلی (1398). آزمون قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای با رویکرد مقدار ارزش حدی با بکارگیری ابزار مشتقه. دانش سرمایه‌گذاری، 8(31)، 142-127 https://jik.srbiau.ac.ir/article_14768_11e4becdb46d855eb9d94c0c40fa1c7a.pdf.
References
Alessandrini, D. (2011). Regulating financial derivatives? risks, contested values, and uncertain futures. Social & Legal Studies, 20(4), 74-93. https://doi.org/10.1177/0964663911413795.
Bachiller, P., Boubaker, S., & Mefteh-Wali, S. (2021). Financial derivatives and firm value: What have we learned? Finance Research Letters, 39(3), 1-28. https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101573.
Barro, D., Consigli, G., & Varun, V. (2022). A stochastic programming model for dynamic portfolio management with financial derivatives. Journal of Banking & Finance, https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2022.106445.
Bean, A., & Irvine, H. (2015). Derivatives disclosure in corporate annual reports: bank analysts’ perceptions of usefulness. Accounting and Business Research, 45(5), 602-619. https://doi.org/10.1080/00014788.2015.1059312.
Birt, J., Rankin, M., & Song, Ch.L. (2013). Derivatives use and financial instrument disclosure in the extractives industry. Accounting and Finance, 53(1), 55–83 https://doi.org/10.1111/acfi.12001.
Bryan, D., & Rafferty, M. (2014). Financial derivatives as social policy beyond crisis. Sociology, 48(5), 112-138 https://doi.org/10.1177/0038038514539061.
Chang, H.S., Donohoe, M., & Sougiannis, Th. (2016). Do analysts understand the economic and reporting complexities of derivatives? Journal of Accounting and Economics, 61(2/3), 584-604. https://doi.org/10.1016/ j.jacceco.2015.07.005
Chavoshani, M., Jamshidinavid, B., Ghanbari, M., & Baghfalaki, A. (2019). The role of financial derivatives, instruments on companies’ risk-adjusted discount rate and company value. Financial Engineering and Portfolio Management, 10(39), 54-71 https://www.sid.ir/paper/197830/fa [In Persian].
Chen, W. (2022). Are financial derivatives tax havens? Evidence from China, International Journal of Emerging Markets, https://doi.org/10.1108/IJOEM-06-2020-0655.
Choi, S., Salam, M.A., & Kim, Y. (2021). Foreign currency derivative usage and firm value in Bangladesh: comparative analysis between exporters and non-exporters under exchange rate movements. International Journal of Emerging Markets, 16(8), 2070-20921 https://doi.org/10.1108/IJOEM-08-2019-0641.
Donohoe, M.P. (2015). Financial derivatives in corporate tax avoidance: A conceptual perspective. Journal of the American Taxation Association, 37(1), 37–68 https://doi.org/10.2308/atax-50907.
Fargher, N., Sidhu, B.K., Tarca, A., & Zyl, W.V. (2018). Accounting for financial instruments with characteristics of debt and equity: Finding a way forward. Accounting & Finance, 59(1), 7-58 https://doi.org/10.1111/acfi.12280.
Grima, S., & Thalassinos, E.I. (2020). Financial derivatives use: A literature review, Gonzi, R.D. and Thalassinos, I.E. (Ed.) Financial Derivatives: A blessing or a curse? Emerald Publishing Limited, Bingley, 23-63. https://doi.org/10.1108/978-1-78973-245-020201003.
Hairston, S.A., & Brooks, M.R. (2019). Derivative accounting and financial reporting quality: A review of the literature. Advances in Accounting, 44(1), 81-94 https://doi.org/10.1016/j.adiac.2018.10.003.
International Financial Reporting Standards (IFRS). (2014). Financial derivatives instruments IFRS 9, KPMG: Cutting Through Complexity.
Kawaller, I. (2004). What analysts need to know about accounting for derivatives? Financial Analysts Journal, 60(4), 24-30.
Kota, H.B., & Charumathi, B. (2018). Determinants of financial derivative disclosures in an emerging economy: a stewardship theory perspective, Australasian accounting. Business and Finance Journal, 12(3), 42-66 https://doi.org/10.14453/aabfj.v12i3.5.
Lovett, S., Rasheed, A.A., & Hou, W. (2021). Stock options, restricted stock, salary, or bonus? Managing CEO compensation to maximize organizational performance. Business Horizons, https://doi.org/10.1016/ j.bushor.2021.02.041.
Malaquias, R.F., & Zambra, P. (2017). Disclosure of financial instruments: Practices and challenges of Latin American firms from the mining industry, Research in International Business and Finance, 45(1), 158-167 https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2017.07.144.
Mahavarpour, R., Mashayekh, S., & Rahmani, A. (2021). Identifying the challenges of implementing international derivatives accounting standards: emphasizing the disclosure requirements. Journal of Securities Exchange, 14(55), 160-186 https://journal.seo.ir/article_11232_78118521e8fc6b5d65f5d4aeb87e57e3.pdf [In Persian].
Mehrnoosh, A., Jafari, A., & Nasl Mousavi, S. (2021). Financial derivatives instruments (Option and Embedded equity put option) and stock return synchronicity: Evidence from the Iran capital market. Financial Engineering and Portfolio Management, 12(49), 446-460 https://fej.ctb.iau.ir/article_687806_0cc789b654d 90e8f91367329d336ee59.pdf [In Persian]
Nandy, S., & Chattopadhyay, A.K. (2016). Impact of introducing different financial derivative instruments in India on its stock market volatility. Paradigm: A Management Research Journal, 18(2), 38-61 https://doi.org/ 10.1177/0971890714558704.
Nasr, M., & Nabavi Chashmi, S. (2019). Tests pricing capital assets with the approach of some value with the use of derivatives. Journal of Investment Knowledge, 8(31), 127-142 https://jik.srbiau.ac.ir/article_14768_ 11e4becdb46d855eb9d94c0c40fa1c7a.pdf [In Persian]
Park, D., & Kim, J. (2015). Financial derivatives usage and monetary policy transmission: Evidence from Korean Firm-level Data. Global Economic Review, 44(1), 101-115 https://doi.org/10.1080/1226508X.2015.1012093.
Perera, D., & Chand, P. (2015). Issues in the adoption of international financial reporting standards (IFRS) for small and medium-sized enterprises (SMES). Advances in Accounting, 31(1), 165-178 https://doi.org/10.1016/ j.adiac.2015.03.012
Prorokowski, L. (2013). Lessons from financial crisis contagion simulation in Europe, Studies in Economics and Finance, 30(2), 159-188 https://doi.org/10.1108/10867371311325453.
Safari Gerayli, M., & Valyan, H. (2018). Designing a model and assessing the capabilities of audit institutions in promoting social trust. Journal  of Value and Behavioral Accounting, 3(6), 65-104 http://aapc.khu.ac.ir/article-1-347-fa.html [In Persian]
Spears, T. (2019). Discounting collateral: Quants, derivatives and the reconstruction of the ‘risk-free rate’ after the financial crisis. Economy and Society, 48(3), 342-370 https://doi.org/10.1080/03085147.2018.1525153.
Tang, J., Liu, X., & Wang, W. (2020). A hybrid risk prioritization method based on generalized TODIM and BWM for Fine-Kinney under interval type-2 fuzzy environment [J], Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 2(2), 1-26.
Tesfamariam, S., & Sadiq, R. (2006). Risk-based environmental decision-making using fuzzy analytic hierarchy process (F-AHP). Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 21(2), 35–50.
Xian, S., Wan, W., & Yang, Z. (2020). Interval‐valued Pythagorean fuzzy linguistic TODIM based on PCA and its application for emergency decision [J]. International Journal of Intelligent Systems, 35(12), 2049-2086.
Zhang, X., Liu, D., Zhao, Y., & Zhang, Zh. (2021). Financial derivatives and default dependence: a time-varying copula approach. Applied Economics Letters, 28(11), 958-963. https://doi.org/10.1080/13504851.2020.1788707.