تحریم‌های اقتصادی و مدیریت نقدینگی در شرکت‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد و حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 دانشیار گروه اقتصاد و حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

چکیده

هدف: نقدینگی از اقلام مهم دارایی‌های واحدها و بنگاه‌های اقتصادی تلقی می‌شود که در تصمیمات مالی نقش قابل‌توجهی دارد. از طرفی مدیریت سرمایه در گردش ابزاری برای مدیریت نقدینگی و یکی از راهکارهای تحقق نقدینگی مطلوب برای شرکت‌ها است؛ به‌گونه‌ای که نقدینگی مطلوب برای شرکت‌ها در حدی نگه‌داشته شود که با مازاد و یا کمبود نقدینگی غیرطبیعی مواجه نباشند. همچنین، تحریم‌های اقتصادی باعث افزایش تورم و ایجاد اختلال در نقل‌وانتقالات پول و مدیریت نقدینگی می‌شود. لذا هدف از این پژوهش بررسی اثر تحریم‌های اقتصادی بر مدیریت نقدینگی (مبتنی بر عامل سرمایه در گردش)، در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
 روش: برای آزمون فرضیه پژوهش از اطلاعات مالی 126 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی بین سال‌های 1390 تا 1399 با توجه به تشدید تحریم‌ها در سال 1390، استفاده شده است. پس از اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش از تجزیه تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره، برای آزمون فرضیه‌های پژوهش استفاده شد.
 یافته‌ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که تحریم‌های اقتصادی اثر منفی بر مدیریت نقدینگی شرکت‌ها دارد. در خصوص تأیید فرضیه مذکور می‌توان چنین استدلال نمود که تحریم‌های اقتصادی با اعمال محدودیت در خرید، فروش، تولید ناخالص داخلی، تکنولوژی و انقباض فعالیت‌های اقتصادی (بی‌تحرکی در اقتصاد)، تأثیر منفی بر مدیریت نقدینگی شرکت دارند
 نتیجه‌گیری: تحریم‌های اقتصادی با ایجاد فضای نابسامان در محیط کسب و کار و محدودیت در انجام معاملات تجاری سبب اختلال در رشد، انعطاف‌پذیری مالی، کارآیی فعالیت‌های اقتصادی، اشتغال، سودآوری و در نتیجه مدیریت نقدینگی می‌شود. از این‌رو، شرکت‌ها در زمان تحریم‌های اقتصادی عملکرد ضعیف‌تری از خود به نمایش می‌گذارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

انواری رستمی، علی‌اصغر؛ سجادپور، رحمان و یبلویی، مالک (1393). بررسی عوامل مؤثر بر مدیریت سرمایه در گردش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های حسابداری مالی، 6(1)، 26-15 https://far.ui.ac.ir/article_17004.html.
برخورداری، سجاد و جلیلی بوالحسنی، حسین (1397). عوامل تعیین‌کننده نرخ ارز در ایران با تأکید بر نقش تحریم‌های اقتصادی. مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 7(28)، 58-35 https://aes.basu.ac.ir/article_2574.html.
تشکری جهرمی، محمد؛ احدی سرکانی، یوسف و تالانه، عبدالرضا (1393). مدیریت بهینه سرمایه در گردش و ثروت سهامداران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 21(2)، 150-127 https://acctgrev.ut.ac.ir/article_51721.html.
حیدری، حسن؛ عزتی، مرتضی و مریدی، پروین (1400). برآورد تأثیر تحریم‌های اقتصادی بر اشتغال بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات. سیاست گذاری اقتصادی، 13(25)، 107-65 https://qjerp.ir/article-1-2352-fa.html.
خاطری، زانیار؛ نجارزاده، رضا و عاقلی، لطفعلی (1400). تأثیر تحریم‌های اقتصادی بر حساب سرمایه در ایران. اقتصاد مقداری، 18(3)، 162-135 https://jqe.scu.ac.ir/article_14639.html.
رضایی، مهدی؛ پارسا، حجت و مهربانیان، سیما (1396). تأثیر رشد اقتصادی و تحریم‌های اقتصادی بر چسبندگی هزینه در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 24(4)، 572-551 https://acctgrev.ut.ac.ir/article_64305.html?lang=fa.
سعادت، رحمان، طالب بیدختی، آزاده و شهریار، ایمان (1401). بررسی اثر تحریم بر رابطه تجاری ایران و فرانسه. مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، 5(2)، 569-545 https://ipes.razi.ac.ir/article_2363.html.
شاهچرا، مهشید و دهقان نیری، علیرضا (1398). راهکارهای مدیریت منابع و مصارف برای کنترل ریسک نقدینگی در ایران. مطالعاتی در مدیریت بانکی و بانکداری اسلامی، 4، 30-1 https://jifb.ibi.ac.ir/article_93911.html.
شریعتی‌نیا، محسن و توحیدی، زهرا (1392). ایران و مدل‌های تحریم: ممانعت از دسترسی به منابع. نشریه راهبرد، 68(22)، 104-85 https://rahbord.csr.ir/article_124498.html?lang=fa.
صامتی، مجید و کارنامه حقیقی، حسن (1392). اثر بی‌ثباتی اقتصاد کلان بر رفتار وام‌دهی بانک‌های تجاری. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 13(48)، 145-121 https://joer.atu.ac.ir/article_918.html.
صمدی لرگانی، محمود و ایمنی، محسن (1392). بررسی رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش و میزان نگهداشت وجه نقد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 2(1)، 51-39 https://journals.srbiau.ac.ir/article_7434.html.
طالبی، محمد (1375). شناخت ابعاد مدیریت نقدینگی در شرکت‌ها. تحقیقات مالی، 3(11)، 126-110 https://jfr.ut.ac.ir/article_26025.html.
عربی، مهدی؛ تقوی، مهدی؛ رؤیایی، رمضانعلی و بنی‌مهد، بهمن (1396). پیامدهای مالی تشدید تحریم‌های اقتصادی بر مربوط بودن اطلاعات صورت‌های مالی. دانش حسابداری مالی، 4(2)، 52-27 https://jfak.journals.ikiu.ac.ir/article_1187.html.
عزتی، مرتضی و سلمانی، یونس (1394). برآورد اثر تحریم‌های اقتصادی بر رشد اقتصادی ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، 18(66)، 101-69 https://www.bsrq.ir/article_80424.html.
فخاری، حسین و رضائی پیته‌نوئی، یاسر (1396). تأثیر تخصص مالی کمیته حسابرسی بر محیط اطلاعاتی شرکت. مجله دانش حسابداری، 8(3)، 112-81 https://jak.uk.ac.ir/article_1760.html.
فدائی، مهدی و درخشان، مرتضی (1394). تحلیل اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت تحریم‌های اقتصادی بر رشد اقتصادی در ایران. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 5(18)، 132-113 https://egdr.journals.pnu.ac.ir/article_1504.html.
فلاح‌پور، سعید؛ سوری، علی و گرگانی، مصطفی (1399). بررسی اثر شوک‌های قیمت نفت و تحریم‌های اقتصادی بر خلق نقدینگی بانک‌ها در ایران. تحقیقات اقتصادی، 55(2)، 409-389 https://jte.ut.ac.ir/article_77914.html?lang=fa.
قلی‌زاده، علی‌اکبر و کمیاب، بهزاد (1394). تخصیص بهینه دارایی‌ها با فرض نااطمینانی‌های اقتصاد کلان و تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران. تحقیقات اقتصادی، 50(4)، 988-959 https://jte.ut.ac.ir/article_56154.html?lang=fa.
کازرونی، علیرضا، قربانی، عادل و ثقفی کلوانق، رضا (1394). بررسی کارایی تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه بر تجارت خارجی محصولات غیرنفتی در ایران. نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 2(1)، 98-83 https://ecoj.tabrizu.ac.ir/article_3805_2.html.
کاشانی‌پور، محمد و نقی‌نژاد، بیژن (1388). بررسی اثر محدودیت‌های مالی بر حساسیت جریان نقدی وجه نقد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات حسابداری، 2، 93-72 https://www.iaaaar.com/article_105207.html.
متین‌فرد، مهران؛ اولی، محمدرضا و میناب، مریم (1399). بررسی تأثیر نااطمینانی سیاسی بر نگهداشت وجه نقد. مجله دانش حسابداری، 11(1)، 134-113 https://jak.uk.ac.ir/article_2508.html.
موسویان، سیدعباس و کاوند، مجتبی (1389). مدیریت نقدینگی در بانکداری اسلامی. معرفت اقتصاد اسلامی، 2(1)، 63-35 http://marefateeqtesadi.nashriyat.ir/node/33.
نوروزی، محمد و افلاطونی، عباس (1398). بررسی وجود سطح بهینه مدیریت سرمایه در گردش و تأثیر محدودیت مالی بر سطح بهینه موجود. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 8(3)، 22-1 https://jera.alzahra.ac.ir/article_4018.html.
واعظ، سیدعلی؛ قلمبر، محمدحسین و شاکری، فاطمه (1392). عوامل مؤثر بر مدیریت سرمایه در گردش شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مالی، 5(19)، 68-46 https://qfaj.mobarakeh.iau.ir/article-1-138-fa.html.
هواس‌بیگی، فاطمه، عسگری، حشمت‌اله و اوشنی، محمد (1400). اثر تحریم‌های اقتصادی بر اندازه اقتصاد غیررسمی در ایران. مجله نوسعه و سرمایه، 6(2)، 18-1 https://jdc.uk.ac.ir/article_3054.html.
References
Anderson, C.R., & Zeithaml, C.P. (1984). Stage of the product life cycle, business strategy, andbusiness performance. Academy of Management Journal, 27(1), 5–24 https://www.jstor.org/stable/255954.
Anvari Rostami, A.A,. Sajadpour, R., & Yaballuei, M. (2014). An investigation of the determinants of working capital management in Tehran Stock Exchange (TSE). Financial Accounting Researches. 6(1), 15-26 https://far.ui.ac.ir/article_17004.html?lang=en [In Persian].
Arabi, M., Taghavi, M., Royayee, R., & Banimahd, B. (2017). The financial consequences of increased economic sanctions. Journal of Financial Accounting Knowledge, 4(2), 27-52 https://jfak.journals.ikiu.ac.ir/article_1187. html?lang=en [In Persian].
Ball, R., Jayaraman, J., & Shivakumar, L. (2012). Audited financial reporting and voluntary disclosure as complements: A test of the Confirmation Hypothesis. Journal of Accounting and Economics, 53(1), 136-166  https://doi.org/10.1016/j.jacceco.2011.11.005.
Barkhordari, S., & Jalili, H. (2018). Determinant factors of exchange rate in Iran with focus on economic sanctions. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 7(28), 35-58 https://aes.basu.ac.ir/article_2574.html?lang=en [In Persian].
Bates, T.W., Kahle, K.M., & Stulz, R.M. (2009). Why do US firms hold so much more cash than they used to? Journal of Finance, American Finance Association, 64(5), 1985–2021 https://doi.org/10.1111/j.1540-6261. 2009.01492.x.
Bromiley, P., Navarro, P., & Sottile, P. (2010). Strategic business cycle management and organizational performance: A great unexplored research stream. Journal of Strategy and Management, 6(2), 207–219 https://doi.org/10.1177/1476127008090011.
Chiou, J.R., Cheng, L., & Wu, H.W. (2006). The determinants of working capital management. The Journal of American Academy of Business, 10(1), 149-155 DOI: 10.29313/mimbar.v32i2.1872.
Chordia, T., & Shivakumar, L. (2002). Momentum, Business Cycle and Time Varying Expected Returns. Journal of Finance, 57(2), 985-1019 https://doi.org/10.1111/1540-6261.00449.
Dahlburg, J.T. (2014). New EU sanctions against Russia to target businesses, arms trade. U.S. News, Associated Press http://www.usnews.com/news/business/articles/2014/07/25/new-eu-sanctions-to-target-russian-businessess.
Dhalla, N.K. (1980). Advertising as an antirecession tool. Harvard Business Review, 58(1), 158-65 https://oaaa.org/blog-posts/advertising-as-an-anti-recession-tool.
Ehrhardt, M.C., & Brigham, E.F. (2011). Corporate finance: A focused approach. 4th ed, South Western (USA) https://www.amazon.com/Corporate-Finance-Approach-Michael-Ehrhardt/dp/1305637100.
Ezzati, M., & Salmani, Y. (2015). Estimating the effect of economic sanctions on iran's economic growth. Basij Strategic Studies, 18(66), 69-101 https://www.bsrq.ir/article_80424.html?lang=en [In Persian].
Fadaee, M., Derakhshan, M. (2015). Analysis of short run and long run effects of economic sanctions on economic growth in Iran. Quarterly Journal of Economic Growth and Development Research, 5(18), 113-132 https://egdr.journals.pnu.ac.ir/article_1504.html?lang=en [In Persian].
Fakhari, H., & Rezaei Pitenoei, Y. (2017). The impact of financial expertise of audit committee on the companies information environment. Journal of Accounting Knowledge, 8(3), 81-112 https://jak.uk.ac.ir/article_1760.html? lang=en [In Persian].
Falahpor, S., Souri, A., & Gorgani, M. (2020). Investigating the impact of oil price shocks and economic sanctions on banks' liquidity creation in Iran. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 55(2), 389-409 https://jte.ut.ac.ir/article_77914.html?lang=en [In Persian].
Farzanegan, M.R., & Hayo, B. (2019). Sanctions and the shadow economy: Empirical evidence from Iranian provinces. Applied Economics Letters, 26(6), 501–505 https://www.econstor.eu/handle/10419/175858.
Ganji, B. (2006). Political of confrontation. London: Tauris academic studies. https://www.amazon.com/Politics-Confrontation-Foreign-Policy-Revolutionary/dp/1848859643.
Gholizadeh, A.A., & Kamyab, B. (2015). Optimal asset allocation in the presence of macroeconomic uncertainties and international sanctions against Iran. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 50(4), 959-988 https://jte.ut.ac.ir/article_56154.html?lang=en [In Persian].
Greer, C.R. (1984). Countercyclical hiring as a staffing strategy for managerial and professional personnel: some considerations and issues. The Academy of Management Review, 9(2), 324-30 https://doi.org/10.5465/amr. 1984.4277670.
Greer, C.R., & Stedham, Y. (1989). Countercyclical hiring as a staffing strategy for managerial and professional personnel: An empirical investigation. Journal of Management, 15(3), 425-40 https://doi.org/10.1177/ 014920638901500306.
Greer, C.R., Jackson, D.L., & Fiorito, J. (1989). Adapting human resource planning in a changing business environment. Human Resource Management, 28(1), 105-23 https://doi.org/10.1002/hrm.3930280107.
Gujarati, D.N. (2009). Basic econometrics. 5th edition, New York: Mc Graw-Hill, http://zalamsyah.staff.unja.ac.id/ wp-content/uploads/sites/286/2019/11/7-Basic-Econometrics-4th-Ed.-Gujarati.pdf.
Guney, Y., Ozkan, A., & Ozkan, N. (2003).  Additional International Evidence on corporate cash holdings. EFMA Helsinki meetings, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.406721.
Havasbeigi, F., Asgari, H., & Oshani, M. (2021). The impact of economic sanctions on the size of informal economies in Iran. Journal of Development and Capital, 6(2), 1-18 https://jdc.uk.ac.ir/article_3054.html? lang=en [In Persian].
Heydari, H., Ezati, M., & Moridi, P. (2021). Estimating the impacts of economic sanctions on employment in the industry, agriculture and service sectors in Iran. The Journal of Economic Policy, 13(25), 65-107 https://qjerp.ir/ article-1-2352-fa.html [In Persian].
Kashanipour, M., & Naghinejad, B. (2009). The investigation of effect of financial constraints on cash sensivity. Accounting Research, 2, 72-93 https://www.iaaaar.com/article_105207.html?lang=en [In Persian].
Kashyap, A.K., Lamont, O.A., & Stein, J.C. (1994). Credit conditions and the cyclical behavior of inventories. Quarterly Journal of Economics, 109, 565-592 https://www.jstor.org/stable/2118414.
Kazerouni, A., Ghorbani, A., & Saqfi Kalvanegh, R. (2015). Review of the effectiveness of unilateral and multilateral sanctions on foreign trade in non-oil products in Iran. Applied Economics Theories, 2(1), 83-98 https://ecoj.tabrizu.ac.ir/article_3805_2.html?lang=en [In Persian].
Khateri, Z., Najarzadeh, R., & Agheli-Kohnehshahri, L. (2021). The impact of economic sanctions on capital account in Iran. Quarterly Journal of Quantitative Economics, 18(3), 135-162 https://jqe.scu.ac.ir/article_14639.html [In Persian].
Kieschnich, R., Laplante, M., & Moussavi, R. (2006). Corporate working capital management: Determinants and consequences. Working paper (University of Texas, Dallas).
Liew, J., & Vassalou, M. (2000). Can book-to market, size and momentum be risk factors that predict economic growth. Journal of Financial Economics, 57(2), 221-245 https://doi.org/10.1016/S0304-405X(00)00056-8.
Majidi, A.F., & Zarouni, Z. (2016). The impact of sanctions on the economy of Iran. Econpapers, 4(1), 84-99 https://ideas.repec.org/a/trd/journl/v4y2016i1p84-99.html.
Matinfard, M., Ola, M., & Minab, M. (2020). Investigating the Impact of Political Uncertainty on Cash Holdings. Journal of Accounting Knowledge, 11(1), 113-134 https://jak.uk.ac.ir/article_2508.html?lang=en [In Persian].
Mosavian, S.A., & Kavand, M. (2010). Liquidity management in islamic banking. Ma'rifat-e Eghtesad-e Islami, 2(1), 35-63 http://marefateeqtesadi.nashriyat.ir/node/33 [In Persian].
Namiki, N. (2016). Financial slack, financial slack reduction and firm performance during the great recession: The case of small sized electronics companies. Rikkyo Business Review, 9, 3-12.
Nazir, M.S., & Afza, T. (2009). Working capital requirements and the determining factors in Pakistan. IUP Journal of Applied Finance, 15(4), 28-38 https://lahore.comsats.edu.pk/Papers/Abstracts/146-8588087907446883308.pdf.
Norouzi, M., & Aflatooni, A. (2019). Optimal level of working capital management and financial constraint. Empirical Research in Accounting, 8(3), 1-22 https://jera.alzahra.ac.ir/article_4018.html?lang=en [In Persian].
Osmani, R., & Deari, F. (2016). Firms’ financial performances and economic recession: Evidence from Macedonian listed companies. Economic Sciences, 9(58), 201-210.
Rezaei, M., Parsa, H., & Mehrabaniyan, S. (2018). The effect of economic growth and sanctions on cost stickiness in listed firms on the Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Review, 24(4), 551-572 https://acctgrev.ut.ac.ir/article_64305.html [In Persian].
Saadat, R., Talebbeydokhti, A., & Shahriar, I. (2023). Examining the effect of sanctions on the trade relationship between Iran and France. International Political Economy Studies, 5(2), 545-569 https://ipes.razi.ac.ir/article_ 2363.html?lang=en [In Persian].
Saddour, K. (2006). The determinants and the value of cash holdings: Evidence from French firms. DRM Finance (CEREG), https://www.finance.dauphine.fr/wp-content/uploads/2015/07/cereg200606.pdf.
Samadi Lorgani, M., & Imeni, M. (2013). The relationship between working capital management and cash holding companies listed in Tehran Stock Exchange. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 2(5), 39-52 https://journals.srbiau.ac.ir/article_7434.html?lang=en [In Persian].
Sameti, M., & Haghighi, H. (2013). Effect of macroeconomic instability on lending behavior of commercial banks. Journal of Economic Research, (13)48, 121-145 https://joer.atu.ac.ir/article_918.html?lang=en [In Persian].
Shahchera, M., & Dehgan Nayyeri, A. (2019). Asset and liability management to control liquidity risk in Iran. Quarterly Studies in Banking Management and Islamic Banking, 4, 1-30 https://jifb.ibi.ac.ir/article_93911. html?lang=en [In Persian].
Shariatini, M., & Tohidi, Z. (2014). Iran and sanctions models: Blocking access to resources. Strategy, 68(22), 85-104 https://rahbord.csr.ir/article_124498.html?lang=en [In Persian].
Srinivasan, R., Rangaswamy, A., & Lilien, G. (2005). Turning adversity into advantage: Does proactive marketing during a recession pay off.  International Journal of Research in Marketing, 22(2), 109-25 https://doi.org/10.1016/ j.ijresmar.2004.05.002.
Talebi, M. (1996). Analyzing different dimensions of corporate liquidity management. Financial Research Journal, 3(2), 110-126 https://jfr.ut.ac.ir/article_26025.html?lang=en [In Persian].
Tashakori Jahromi, M., Ahadi Serkani, Y., & Talaneh, A. (2014). Working capital management and shareholders wealth. Accounting and Auditing Review, 21(2), 127-150 https://acctgrev.ut.ac.ir/article_51721.html [In Persian].
Vaez, S.A., Ghalambor, M.H., & Shakeri, F. (2013). Effective factors on working capital management of companies listed in TSE. Financial Accounting Quarterly, 5(19), 46-68 https://qfaj.mobarakeh.iau.ir/article-1-138-fa.html [In Persian].
Vera, K. (2016). The effect of political sanctions on economy in the construction industry in Saint-Petersburg and regions. Thesis Saimaa University of applied sciences business administration lappeenranta international business, https://www.theseus.fi/bitstream/handle/10024/104659/Konstantinova_Vera.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
Wahba, H., & Elsayed, Khaled. (2014). The effect of life cycle stage of a firm on the relationship between board size and financial performance. International Journal of Managerial and Financial Accounting, 6(4), 273-295 DOI: 10.1504/IJMFA.2014.066399.
Zhang, J. (2011). The relationship between working capital management and the corporate cash holdings, university of Eastern Finland, Faculty of social sciences and business studies. Master’s Thesis, https://erepo.uef.fi/bitstream/ handle/123456789/10024/urn_nbn_fi_uef-20110143.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
Zhou, H., Chen, H., & Cheng, Z. (2016). Internal control, corporate life cycle, and firm performance. The Political Economy of Chinese Finance (International Finance Review, Vol. 17), Emerald Group Publishing Limited, 189-209 https://doi.org/10.1108/S1569-376720160000017013.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 15 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 17 اردیبهشت 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار