بررسی تأثیر ارزش‌های فرهنگ اسلامی بر عملکرد و نگرش شغلی حسابرسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حسابداری، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

2 گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

10.22103/jdc.2024.23393.1467

چکیده

هدف: قصد حسابرس، کسب اطمینان معقول از عاری بودن صورت‌های مالی به‌عنوان یک کل از تحریف بااهمیت، اعم از تقلب یا اشتباه، و صدور گزارش حسابرسی است که شامل نظر حسابرس باشد. مسئولیت و وظیفه یک حسابرس در برابر سهامداران و سرمایه‌گذاران ایجاب می‌کند که وی پای‌بند به اصول رفتاری قانونمندی باشد تا پذیرش، اعتبار، اعتماد و احترام اجتماعی را که لازمه فعالیت در هر حرفه تخصصی است، به‌دست آورد. این پژوهش به‌دنبال بررسی تأثیر ارزش‌های فرهنگ اسلامی ‌بر عملکرد و نگرش شغلی حسابرسان است.
 
روش: پژوهش حاضر کاربردی از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری، کلیه کارکنان سازمان حسابرسی ایران و مدیران و کارکنان شرکت‌های حسابرسی و دانشجویان مقطع دکتری حسابرسی بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر تعیین شد. در این پژوهش از روش نمونه‌گیری تصادفی برای انتخاب حجم نمونه استفاده شد. برای تعیین روایی پرسشنامه‌ از روایی همگرا استفاده شد.
 
یافته‌ها: پایایی پرسشنامه‌ به کمک ضریب آلفای کرونباخ بررسی و مقدار آن بزرگ‌تر از 7/0 به دست آمد که نشان از پایایی قابل‌قبول آن است. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌های آزمون از معادله‌های ساختاری حداقل مربع‌های جزئی به کمک نرم‌افزار تحلیل آماری اسمارت پی‌ال‌اس۳ استفاده شد.
 
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد بین ارزش‌های فرهنگ اسلامی‌ با عملکرد و نگرش شغلی حسابرسان ارتباط معنا‌داری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

اسلامی فرد، زهرا، پورحیدری، امید و تائبی نقندری، امیرحسین (1402). نقش تعدیل‌کنندگی جنسیت و هویت اجتماعی بر رابطه بین ارزش‌های فرهنگی اسلامی و کارکرد و نگرش شغل حسابرسی. مطالعات تجربی حسابداری مالی، (78)20، 77-116. https://doi.org/10.22054/qjma.2023.
اسلانی، محمد و همت‌فر، محمود و لطفعلیان، فاطمه (1391). حسابرسی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی. نخستین همایش ملی حسابداری ارزشی. https://civilica.com/doc/885020.
تحریری، آرش و پیری سقرلو، مهدی (1399). استقلال حسابرس: تحلیلی مقایسه‌ای از نگرش حسابرسان و مدیران مالی ایرانی. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 10(2)، 139-162. https://jera.alzahra.ac.ir/article_4735.html.
حسینی، سید علی و بابائی، فاطمه (1398). ضرورت آموزش اخلاق و ارزش‌های اسلامی ‌در برنامه درسی حسابداری دانشگاه‌ها. پژوهش حسابداری و حسابرسی، 9(1)، 21-40. https://jaacsi.alzahra.ac.ir/article_4102.html.
درخشان‌مهر، آرش و کرمی، صبا (1398). تأثیر دوره تصدی مدیرعامل و اندازه موسسه حسابرسی بر کیفیت اطلاعات حسابداری. چشم انداز حسابداری و مدیریت، 2(6)، 17-30. https://www.jamv.ir/article_86896.html.
رمضانی، حسین‌رضا؛ آذین‌فر، کاوه؛ غلام‌نیا روشن، حمیدرضا و فلاح، رضا (1401). نقش فرهنگ اسلامی و تجربه حسابرس در رابطه بین انصاف متقابل و کیفیت حسابرسی در شرایط محیطی ایران. قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری، 1(2)، 143-163. https://journals.iau.ir/article_693143.html.
ستوده، مسعود؛ پورحیدری، امید و خدامی‌پور، احمد (1402). بررسی تأثیر فشار شغلی حسابرسی بر قضاوت و هنجارهای ذهنی حسابرسان با در نظر گرفتن نقش میانجی گری هوش هیجانی و هوش اخلاقی. مجله دانش حسابداری، 14(52)، 25-50. DOI: 10.22103/jak.2022.19414.3701.
صیادی‌تورانلو، حسین و عزیزی، پدرام (1396). شناسایی و رتبه‌‌‌‌‌بندی ارزش‌های اخلاقی در حسابرسی از دیدگاه اسلام با رویکرد TOPSIS فازی. مطالعات اخلاق کاربردی، 48(18)، 179-208. http://akhlagh.morsalat.ir/article_64873.html.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1391)، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ اول. https://www.gisoom.com/book/1877540.
ودیعی، محمدحسین و کوچکی، سیدمجید (1387). ارزیابی اثربخشی نظام کنترل‌های داخلی از دیدگاه حسابرسان مستقل و تأثیرآن بر فرآیند حسابرسی. مجله توسعه و سرمایه، (2)1، 127-148. https://jdc.uk.ac.ir/article_1895.html.
هدایتی علی؛ یزدانی، شهره و خان‌محمدی، محمد (1397). شناسایی نیازهای آموزشی جامعه حسابداران رسمی ایران در ارتباط با پیاده‌سازی استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی در ایران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 7(27)، 137-152. https://www.jmaak.ir/article_12906.html.

References

Adamek, J., & Kogut, J. (2018). Religious audit in the Islamic perspective–selected issues. Theoretical Journal of Accounting, 2018(98(154)), 9-24. https://ztr.skwp.pl/article/01.3001.0012.1544/en?language=pl.
Adeel, N., Patel, C., & Martinov-Bennie, & Ying, S.X. (2022). Islamic religiosity and auditors’ judgements: Evidence from Pakistan. Journal of Business Ethics, 179, 551–572. https://doi.org/10.1007/s10551-021-04829-w.
Al-Douri, J.A., Aldabbagh, I., Mohammad, M.M., & Qawasmeh, R. (2020). The impact of Islamic work ethics on job performance with mediating role of intrinsic motivation. Academy of Strategic Management Journal, 19(2), 1-11. [PDF].
Ali, A.J., & Al‐Owaihan, A. (2008). Islamic work ethic: a critical review. Cross Cultural Management: An international Journal, 15(1), 5-19. https://doi.org/10.1108/13527600810848791.
Al-Khasawneh, A.L., Al-Jammal, H.R. & Al-Khasawneh, M. (2015). Human resources stature from the Islamic perspective: Deductive analytical study from Qur’an. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 5(12), 241-262. https://ideas.repec.org/a/hur/ijarbs/v5y2015i12p241-262.html.
Aslani, M., Hamtfar, M., & Lotfalian, F. (2011). Audit based on Islamic values. The first national value accounting conference. https://civilica.com/doc/885020 [In Persian].
Ayedh, A.M., & Fatima, A.H. (2022). Audit quality framework’s input factors: An Islamic perspective. Al-Hikmah: International Journal of Islamic Studies and Human Sciences, 5(2), 62-88. https://doi.org/10.46722/hikmah.
Barrainkua, I., & Espinosa-Pike, M. (2018). The influence of auditors’ commitment to independence enforcement and firms’ ethical culture on auditors’ professional values and behavior. In Research on Professional Responsibility and Ethics in Accounting, 21, 17-52. https://doi.org/10.1108/S1574-076520180000021002.
Borman, W.C., & Motowidlo, S.J. (Eds.). (2014). Organizational citizenship behavior and contextual performance: A special issue of human performance. Psychology Press. [Amazon].
Brown, V.L., Gissel, J.L., & Neely, D.G. (2016). Audit quality indica-tors: Perceptions of junior-level auditors. Managerial Auditing Journal, 31(8/9), 949-980. https://doi.org/10.1108/MAJ-01-2016-1300.
Cabrera, W., & Estacio, D. (2022). Job attitude as a factor on employee’s performance. International Journal of Economics Development Research (IJEDR), 3(1), 13-35. https://doi.org/10.37385/ijedr.v3i1.254.
Caruana, J., & Kowalczyk, M. (2021). The quest for audit quality in the public sector. Accounting in Europe, 18(1), 1-25. https://doi.org/10.1080/17449480.2020.1757731.
Christensen, H.B., Nikolaev, V.V., & Wittenberg‐Moerman, R. (2016). Accounting information in financial contracting: The incomplete contract theory perspective. Journal of Accounting Research, 54(2), 397-435. https://doi.org/10.1111/1475-679X.12108.
Conroy, S.J., & Emerson, T.L.N. (2004). Business ethics and religion: Religiosity as a predictor of ethical awareness among students. Journal of Business Ethics, 50(4), 383-396. [Springer].
Czerny, M. (2020). Muslim auditors’ ethics. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 108, 229-240. [Academia].
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_01.
Derakhshanmehr, A., & Karami, S. (2019). The impact of the chief executive officer tenure and size of audit institude on the accounting information quality. Journal of Accounting and Management Vision, 2(6), 17-30. https://www.jamv.ir/ article_86896.html?lang=en [In Persian].
Du, X. (2012). Does religion matter to owner-manager agency costs? Evidence from China. Journal of Business Ethics, 118, 319-347. https://link.springer.com/article/10.1007/s10551-012-1569-y.
Eslami fard, Z., Pourheidari, O., & Taebi naghandari, A. (2023). Investigating the moderating role of gender and social identity on the relationship between islamic cultural values and the audit performance and attitude. Empirical Studies in Financial Accounting, 20(78), 77-116. https://doi.org/10.22054/qjma.2023.73584.2456 [In Persian].
Gunawan, C.I. (2024). Human resources management based on Islam and western view. Book of Open Source (BOS), 1-177. https://irdhjournals.com/bos/article/view/28.
Haniffa, R., & Hudaib, M. (2007). Locating audit expectations gap within a cultural context: The case of Saudi Arabia. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 16(2), 179-206. https://doi.org/10.1016/j.intaccaudtax.2007.06.003.
Hedayati, A., Yazdani, S., & Khan Mohammadi, M.H. (2018). Identifying educational needs of Iranian certified public accountants towards the implementing of international financial reporting standards. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 7(27), 137-152. https://www.jmaak.ir/article_12906.html?lang=en [In Persian].
Hersey, P., & Goldsmith, M. (1980). A situational approach to performance planning. Training and Development Journal, 34(11), 38-44. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=2590581.
Hofstede, G. (1984) Culture’s consequences: international differences in work-related values. Sage, Beverly Hills, Calif. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=2010603.
Homocianu, D., & Airinei, D. (2014). Business intelligence facilities with applications in auditing and financial reporting. Financial Audit (Audit Financial), 12(117), 3-16. https://doi.org/10.1016/j.intaccaudtax.2007.06.003.
Hosseini, S. A., & babaei, F. (2019). Necessity of ethics education and Islamic values in universities accounting curriculum. Journal of Accounting and Social Interests, 9(1), 21-40. https://jaacsi.alzahra.ac.ir/article_4102 [In Persian].
Hu, N., Chen, H., & Liu, M. (2018), Religious atmosphere and the cost of equity capital: Evidence from China. China Journal of Accounting Research, 11(2), 151–169. https://doi.org/10.1016/j.cjar.2018.01.001.
Iannaccone, L.R. (1998). Introduction to the economics of religiom. Journal of Economic Literature, 36(3), 1465–1495. https://www.jstor.org/stable/2564806.
Islam, T., Ahmad, S., Kaleem, A., Mahmood, K. (2021). Abusive supervision and knowledge sharing: Moderating roles of Islamic work ethic and learning goal orientation. Management Decision, 59(2), 205–222. https://doi.org/ 10.1108/MD-08-2019-1069.
Ismail, A., Suh, Y., Ajis, M., & Dollah, N. (2009). Relationship between occupational stresses, emotional intelligence and job performance: An empirical study in Malaysia. Theoretical and Applied Economics, 10(10)539)), 3-16. https://ideas.repec.org/a/agr/journl/v10(539)y2009i10(539)p3-16.html.
Jex, S.M. (2002). Organizational psychology: A scientist-practitioner approach. John Wiley & Sons, New York. https://www.amazon.com/Organizational-Psychology-Scientist-Practitioner-Steve-Jex/dp/1118724070.
Johari, R.J., Ridzoan, N.S., & Zarefar, A. (2019). The influence of work overload, time pressure and social influ1391ence pressure on auditors’ job performance. International Journal of Financial Research, 10(3), 88-106. https://ideas.repec.org/a/jfr/ijfr11/v10y2019i3p88-106.html.
Khodakarami, M., Rezaee, Z., & Hesarzadeh, R. (2021). Islamic religious atmosphere and audit pricing: Evidence from Iran business ethics. The Environment & Responsibility, 30(4), 716-737. https://doi.org/10.1111/beer.12364.
Kusumaningtyas, D. (2016). Religiusitas pada Motivasi dan etika profesi akuntan dallam perspektif Islam. Jurnal Cendekia Akuntansi, 4(3), 116-126. https://ejournal.uniska-kediri.ac.id/index.php/CendekiaAkuntansi.
Ladewi, Y. (2014). The role of Islam values (ethics) in accounting practice and impact of accounting information quality: A library study. International Journal of Economics, Commerce and Management, 2(12), 1-12. https://www.academia.edu/10521966.
Loke, C.H., Ismail, S., & Hamid, F.A. (2016). The perception of public sector auditors on performance audit in Malaysia: an exploratory study. Asian Review of Accounting, 24(1), 90-104. https://doi.org/10.1108/ARA-12-2013-0082.
Luthans, F., & Kreitner, R. (1985). Organizational behavior modification and beyond: An operant and social learning approach. McGraw-Hill, New York. .https://www.scirp.org/referencereferenceid=2627650.
Mahdavi, Gh., & Daryaei, A.A. (2017). Factors affecting the audit process and social theories. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 17(4), 770-786 https://doi.org/10.1108/cg-04-2016-0079.
Mesbah Yazdi, M.T. (2012). Society and history from the perspective of the Qur'an, Qom: Publications of Imam Khomeini Educational and Research Institute (RA), first edition. https://www.gisoom.com/book/1877540 [In Persian].
Mohamed Saat, M., Porter, S., & Woodbine, G. (2012) A longitudinal study of accounting students’ ethical judgement making ability. Accounting Education, 21(3), 215–229. https://doi.org/10.1080/562012.
Mohd nor, M.N. (2011). Auditor stress: Antecedents and relationships to audit quality. Unpublished Ph.D. Dissertation, Edith Cowan University, Perth, Western Australia. https://ro.ecu.edu.au/theses/403.
Nugroho, A.R. (2022). Auditor professionalism: Management performance analysis in corporate financial reporting. Journal of Accounting Inquiry, 1(1), 62-73. DOI: 10.14421/jai.2022.1.1.062-073.
Ocak, M., Kurtulmuş, B.E., & Arıoğlu, E. (2024). Do individual auditors from more religious hometowns enhance audit quality? Evidence from an Islamic country. Journal of Business Ethics, 190(2), 439-481. https://ideas.repec.org/a/kap/jbuset/v190y2024i2d10.1007_s10551-023-05374-4.html.
Olasanmi, O.O. (2016). Effect of ergonomic hazards on job performance of auditors in Nigeria. American Journal of Industrial and Business Management, 6(1), 33. DOI: 10.4236/ajibm.2016.61003.
Peterson, R.A. (1979). Revitalizing the culture concept. Annual Review of Sociology, 137-166. https://www.jstor.org/ stable/2945951.
Ramadhani, K., Supandi, A.F., Hanan, F. (2020). Optimization of sharia auidit of Islamic financial institutions on employee performance at bank syariah mandiri bondowoso. Journal Manajemen Bisnis Syariah, 2(2), 77-96. DOI: 10.24090/mabsya.v2i2.3979.
Ramezani, H.R., Azinfar, K., Gholamnia Roshan, H.R., & Fallah, R. (1401). The role of Islamic culture and auditor experience in the relationship between mutual fairness and audit quality in Iran's environmental conditions. Judgment and Decision Making in Accounting, 1(2), 143-163. https://journals.iau.ir/article_693143.html [In Persian].
Reinstein, A., Churyk, N.T., Taylor, E.Z., & Williams, P.F. (2019). Using accounting department advisory councils and higher quality continuing education requirements to improve the accounting profession’s ethical reasoning skills, advances in accounting education: Teaching and curriculum innovations, 23, 177-193. https://doi.org/ 10.1108/S1085-462220190000023012.
Salehi, M., Aljhlini, A.K., & Shafeeq Nimr Al-Maliki, H. (2023). The effect of auditors’ psychological characteristics on cultural values and social health. Management Research Review, 46(4), 485-507. https://ideas.repec.org/a/ eme/mrrpps/mrr-06-2021-0483.html.
Salehzadeh, R. (2024). Religious belief and emotional vampires in organizations. Management Decision, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/MD-04-2023-0520.
Sam, D.F., Sumarlin, M., & Suhartono, M. (2019). Islamic religiosity integration in maintaining auditor professional ethics. In 16th International Symposium on Management (INSYMA 2019) (pp. 79-82). Atlantis Press. https://www.atlantis-press.com/proceedings/insyma-19/55915430.
Sayadi-Toranlou, H., & Azizi, P. (2016). Identification and ranking of ethical values in auditing from the perspective of Islam with fuzzy TOPSIS approach. Quarterly Scientific Journal of Applied Ethics Studies, 48(18), 179-208. http://akhlagh.morsalat.ir/article_64873.html [In Persian].
Sayyadi Tooranloo, H., & Azizi, P. (2017). Recognition and classification of moral values in auditing from Islamic perspective by TOPSIS fuzzy. Applid Ethics Studies (Ethics), 7(26 (48) ), 179-208. https://sid.ir/paper/220520/en.
Schleicher D.J., Watt J.D., & Greguras G.J. (2004). Reexamining the job satisfaction-performance relationship: The complexity of attitudes. Journal of Applied Psychology, 89,165–177. DOI: 10.1037/0021-9010.89.1.165.
Sitompul, J., Nasir, A., & Anggraini, L. (2014). Effect of intellectual intelligence, emotional intelligence, intelligence and spiritual organization commitment to the performance of provincial auditor BPK Riau. Jurnal Online Mahasiswa (JOM) Bidang Ilmu Ekonomi, 1(1), 1-13. .https://jom.unri.ac.id/index.php /view/3036.
Sotoudeh, M., Pourheidari, O., & Khodamipour, A. (2023). The effect of audit job pressure on auditors' judgment and mental norms by considering the mediating role of emotional intelligence and moral intelligence. Journal of Accounting Knowledge, 14(1), 25-50. DOI: 10.22103/jak.2022.19414.3701 [In Persian].
Su, K. (2019). Does religion benefit corporate social responsibility (CSR)? Evidence from China. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 26(6), 1206-1221. https://doi.org/10.1002/csr.1742.
Sunarmin, S., & Junaidi, A. (2022). Auditor skill, work experience and professional skepticism on performance of auditors. Ilomata International Journal of Tax and Accounting, 3(2), 183-190. https://www.ilomata.org/view/453.
Sunstein, C.R. (1996). Social norms and social roles. University of Chicago Law School, https://chicagounbound.uchicago.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=12456&context=journal_articles.
Suryanto, T. (2016). Islamic work ethics and audit opinions: Audit professionalism and dysfunctional behavior as intervening variables. Al-Iqtishad: Journal Ilmu Ekonomi Syariah (Journal of Islamic Economics), 8(1), 49–64. DOI: 10.15408/aiq.v8i1.2508.
Tahriri, A., & Piri Sagharloo, M. (2020). Auditor independence: Comparative analysis of the attitudes of Iranian auditors and financial managers. Empirical Research in Accounting, 10(2), 139-162. https://jera.alzahra.ac.ir/article_4735 [In Persian].
Tajfel, H., & Turner, J.C. (1986). The social identity theory of intergroup behavior. Psychology of Intergroup Relations, 41-54. https://doi.org/10.1177/053901847401300204.
Takele, A. (2018). Ethiopian urban land lease policy analysis implementation: Case study on AA city administration. International Journal of Social Sciences Perspectives, 2(2), 96-100. https://doi.org/10.33094/22.96.100.
Vadiei, M.H., & Koocheki, S.M. (2008). Evaluating the effectiveness of internal control in the firm on base viewing independence auditors & its effect on auditing process. Journal of Development and Capital, 1(2), 127-148. https://jdc.uk.ac.ir/article_1895.html?lang=en [In Persian].
Weber, M. (2004). Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus: Vollständige Ausgabe (D. Kaesler, Ed.; 3rd ed.). Verlag C.H.Beck. http://www.jstor.org/stable/j.ctv1168pnh.
World Population Review. (2020). Muslim majority countries by population. https://worldpopulationreview.com.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 اردیبهشت 1403
  • تاریخ بازنگری: 17 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 31 تیر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار